NASA'nın 2029'da potansiyel olarak tehlikeli bir asteroidin yanından geçecek uzay aracı OSIRIS-APEX'in görevine devam etme planları şimdilik güvence altına alındı. Son dakika alınan bir kararla, bütçe kesintisi tehdidi altındaki misyon için gelecek mali yıl boyunca temel operasyonlarını sürdürmesi amacıyla 20 milyon dolarlık ek ödenek ayrıldı.
Ancak 1 Ekim'de operasyonlarını durdurması planlanan diğer 18 NASA görevinin akıbeti, devam eden hükümet kapanıklığı nedeniyle belirsizliğini koruyor.
Arizona Üniversitesi'nden OSIRIS-APEX Baş Araştırmacısı Dani Mendoza DellaGiustina, bu gelişmeyle ilgili büyük bir rahatlama ve minnettarlık duyduklarını belirtti. OSIRIS-APEX'in açılımı "Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification and Security – Apophis Explorer" (Kökenler, Spektral Yorumlama, Kaynak Tanımlama ve Güvenlik – Apophis Kaşifi) olarak biliniyor. Bu misyon, daha önce 2029'daki yakın geçişi sırasında Dünya için küçük bir tehdit oluşturduğu düşünülen, yaklaşık 400 metre genişliğindeki Apophis asteroidini gözlemlemek üzere planlanmıştı.
Yapılan ek gözlemler sonucunda, antik Mısır mitolojisinde kaosla ilişkilendirilen bir tanrının adını taşıyan Apophis'in Dünya'yı güvenli bir şekilde teğet geçeceği ortaya çıktı. Yine de bu geçiş oldukça yakın olacak; asteroidin yörüngesi, yer eşzamanlı uyduların yörüngesinin içine girecek ve Dünya'ya yaklaşık 36.000 km mesafeden geçecek. Bu durum, Apophis'in çıplak gözle görülebileceği anlamına geliyor. Ancak Apophis, gezegenimizin yolunu periyodik olarak geçtiği için, uzak gelecekte doğrudan bir çarpışma riski hala mevcut.
OSIRIS-APEX görevi, 2020'de Bennu asteroidinden küçük bir örnek alıp ayrı bir kapsülle Dünya'ya getiren OSIRIS-REx uzay aracının kendisini kullanıyor. Bu örnekler, erken Güneş Sistemimiz hakkında kritik bilgiler sağladı. Ana uzay aracı sağlıklı durumda ve hem DellaGiustina hem de NASA, Apophis'i gözlemlemek için mevcut bir uzay görevini kullanmanın, yeni bir görev fırlatmaktan daha uygun maliyetli olacağını vurguluyor.
DellaGiustina, "Apophis, şimdiye kadar keşfettiğimiz en ilgi çekici yakın Dünya asteroidlerinden biri," diyerek, "Dünya geçişi sırasında ve sonrasında Apophis'i inceleyerek, gezegen geçişlerinin küçük cisimleri nasıl yeniden şekillendirdiğini anlamak için eşsiz bir fırsatımız var: sismik sallantılardan yüzey heyelanlarına, dönüş ve yörünge değişikliklerine kadar" diye ekledi.
Ancak, geçtiğimiz mayıs ayında NASA'nın bütçesinde ciddi kesintilere gidilmesi planlanırken, OSIRIS-APEX de iptal edilmesi planlanan 19 NASA görevi listesine dahil edilmişti. Bu planlar kapsamında kurumun bütçesi yaklaşık %25 oranında, 24.8 milyar dolardan 18.8 milyar dolara indirilmek istenmişti. Diğer 18 görevin akıbeti ise belirsizliğini koruyor; ABD hükümeti, Kongre'nin bu yılki mali bütçe üzerinde anlaşmaya varamaması üzerine 1 Ekim'den bu yana kapalı durumda.
OSIRIS-APEX'in 2026-27 operasyonları güvence altına alınmış olsa da, Kongre'nin her yıl NASA finansmanını gözden geçirmesi gerekiyor. Bu durum, misyonun ve diğer NASA projelerinin gelecek mali yıl için yeniden değerlendirileceği anlamına geliyor.
DellaGiustina, finansmanın devam etmesi konusunda umutlu olduğunu belirtti. Misyonun, Arizona temsilciler meclisinden, özellikle de eski bir NASA astronotu olan Senatör Mark Kelly ve OSIRIS-APEX'i yöneten Arizona Üniversitesi'nden mezun olan Temsilci Juan Ciscomani'nin desteği sayesinde, hem Temsilciler Meclisi hem de Senato'nun 2026 mali yılı NASA bütçesi taslaklarında "açıkça adının geçtiğini" söyledi.
DellaGiustina, "Kongre, Apophis'e doğru yol alırken sağlıklı uzay aracımızı ve enstrümanlarımızı faal tutmanın değerini kabul etti. Bu, gelecek yıllar için finansmanı garanti etmiyor, ancak bizi ileriye taşıyor ve bu ömür boyu sürecek karşılaşmayı gerçekleştirme şansı veriyor" dedi.
Gelecek Bilimleri Tehlikede
Finansman ekibi için bir rahatlama olsa da, her şey iyi haber değil. Bilim ekibi bu yıl aktif araştırmalar için herhangi bir finansman alamadı, bu da misyon yöneticilerinin ve onlara mentorluk yapan, örneğin öğrenciler gibi erken kariyer araştırmacılarının analiz, planlama veya misyon bilimi yapamayacağı anlamına geliyor.
DellaGiustina, "Katılımlarını bir veya daha fazla yıl durdurmak zorunda kalmak hayal kırıklığı yaratıcı" dedi. 2022'de, NASA görevlerinin son kıdemli incelemesi – bilimsel araştırmanın faydalarını değerlendirmek için yaklaşık üç yılda bir yapılan topluluk çabası – ekibin içindeki mentorluğun uzay topluluğu için faydalı olacağını açıkça belirtmişti.
Kıdemli inceleme raporunda, "Bu uzun süreli misyon, misyon ilerledikçe genç bilim insanlarını daha üst düzey rollere geçirecek etkili bir profesyonel gelişim planı sundu" deniliyordu. Raporda ayrıca, OSIRIS-APEX'in kıdemli liderliğinin çoğunun, DellaGiustina'nın kendisi de dahil olmak üzere, OSIRIS-REx'teki önceki, daha genç rollerden yetiştiği belirtiliyordu.
Her iki görev de, her yıl bilimsel makaleler üretmeye devam ediyor; bilimsel verimlilikleri, 2022'de "küçük bir asteroidin yapısı ve evrimi hakkında önemli keşifler ve bilgiler ortaya koyan" en az 137 makaleden bahseden kıdemli inceleme ekibi tarafından övgü almıştı.
DellaGiustina, son üç yılda daha pek çok makalenin yayınlandığını ve Bennu'nun bileşimi ve kökeni hakkında yakında daha fazlasının geleceğini söyledi. Özellikle, geçtiğimiz ocak ayında Nature'da yayınlanan bir makale, Bennu'nun geldiği ana cisimde, yaşamın yapı taşları olan karbonatları da içeren bir tür tuzlu su bulunduğunu gösterdi. DellaGiustina, "Ana cisim bir okyanus dünyasına benzer olmuş olabilir" dedi.
