Amerika Birleşik Devletleri Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA) ile ilgili sıcak gelişmeler yaşanıyor. Son dönemde binlerce çalışanın kurumdan ayrıldığı belirtilirken, bu ayrılık dalgasına üst düzey bir yöneticinin de katıldığı öğrenildi. Yönetimdeki bu değişimlerin, NASA bütçesinde öngörülen yüzde 25'lik kesintiye hazırlandığı bir döneme denk gelmesi dikkat çekiyor.
NASA, Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nin yöneticisi Makenzie Lystrup'un 1 Ağustos Cuma günü görevinden ayrılacağını duyurdu. Lystrup, Nisan 2023'ten bu yana Goddard'ın başında bulunuyor ve 8.000'den fazla memur ve sözleşmeli çalışandan oluşan bir ekibi yönetiyordu. Geçtiğimiz yıl merkezin bütçesi yaklaşık 4.7 milyar dolar civarındaydı.
Bu rakamlar, Goddard'ı NASA'nın bilimsel araştırma ve robotik uzay görevleri geliştirmeye odaklanan 10 saha merkezi arasında en büyüğü haline getiriyor. Bütçesi ve iş gücüyle Teksas, Florida ve Alabama'daki insanlı uzay uçuş merkezleriyle karşılaştırılabilir düzeyde. Goddard yetkilileri, uzaydaki James Webb ve Hubble teleskoplarını yönetiyor ve ayrıca gelecek yılın sonlarında fırlatılması planlanan Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu'nun montajını gerçekleştiriyorlar.
NASA'nın vekaleten görevdeki idareci yardımcısı Vanessa Wyche, yaptığı açıklamada, "NASA Goddard'daki iki yılı aşkın liderliği ve kaşifler, bilim insanları ve mühendisler için Altın Çağı ilham verme çalışmaları için Makenzie'ye minnettarız" dedi.
Goddard'ın başkan yardımcısı Cynthia Simmons, uzay merkezinin vekaleten başına geçecek. Simmons, 25 yıl önce Goddard'da sözleşmeli bir mühendis olarak göreve başlamıştı.
Lystrup, NASA'ya, şu anda BAE Systems'ın bir parçası olan Ball Aerospace'ten katılmıştı. Burada şirketin NASA ve diğer federal kurumlar için sivil uzay projelerindeki çalışmalarını yönetmişti. Ball Aerospace'e katılmadan önce, Lystrup University College London'dan astrofizik alanında doktora yapmış ve gezegen bilimci olarak araştırmalar yürütmüştü.
Resmi İtirazlar
Lystrup'un Goddard'dan ayrılma duyurusu, yüzlerce mevcut ve eski kurum çalışanının imzaladığı ve NASA'nın geçici idarecisi Ulaştırma Sekreteri Sean Duffy'ye yönelik bir açık mektubun yayınlanmasından saatler sonra geldi. "Voyager Deklarasyonu" başlıklı mektup, imzacılarının "kamu kaynaklarını boşa harcayan veya tehlikeye atan, insan güvenliğini tehlikeye atan, ulusal güvenliği zayıflatan ve NASA'nın temel misyonunu baltalayan son politikalar" olarak tanımladığı sorunları dile getiriyor.
Mektupta, "NASA'daki büyük programatik değişiklikler, riskler dikkatli bir şekilde yönetilecek şekilde stratejik olarak uygulanmalıdır. Bunun yerine, son altı ayda misyonumuzu baltalayan ve NASA'nın iş gücü üzerinde yıkıcı etkiler yaratan hızlı ve israfçı değişiklikler yaşandı. Liderliğimiz siyasi momentumu insan güvenliği, bilimsel ilerleme ve kamu kaynaklarının verimli kullanımı üzerine önceliklendirdiğinde ses çıkarmaya mecburuz" ifadeleri yer alıyor.
Mektup, Ulusal Sağlık Enstitüleri ve Çevre Koruma Ajansı'ndaki kesintilere ve politika değişikliklerine karşı çıkan çalışanların daha önceki benzer muhalefet belgelerinden esinlenerek hazırlanmış.
İmzacıların "Yöneticinin bu idarenin önerdiği zararlı kesintileri uygulamamasını rica ediyoruz, çünkü bunlar NASA'nın en iyi çıkarına değildir. NASA'nın Kongre tarafından yetkilendirilen ve tahsis edilen hayati misyonunu korumak istiyoruz" şeklindeki çağrısı dikkat çekiyor.
Kendilerini tanımlayan imzacıların arasında mevcut üst düzey NASA yetkilileri bulunmuyor ve mektup ile Lystrup'un Goddard'dan ayrılması arasında herhangi bir bağlantı olduğuna dair bir işaret yok.
Duvarlardaki Yazı
Washington DC'nin hemen dışında, Greenbelt, Maryland'de bulunan Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nin, Trump yönetiminin önerdiği bütçe kesintilerinden orantısız bir şekilde etkileneceği belirtiliyor. Beyaz Saray'ın 2026 mali yılı bütçe talebi, Kongre'den NASA için bu yılki bütçenin yaklaşık %25'i kadar daha az olan 18.8 milyar dolar fon ayırmasını istiyor. NASA'nın bilim direktörlüğü için ayrılan fonun 7.3 milyar dolardan 3.9 milyar dolara düşürülmesi, geliştirme aşamasında veya uzayda bulunan onlarca NASA görevini iptal etmeye zorlayacak bir kesinti anlamına geliyor.
Kongre'nin her iki kanadındaki tahsis komiteleri, bu ayın başlarında NASA'nın finansmanını mevcut bütçeye yakın bir seviyede tutacak harcama faturalarını ilerletti. Bütçe tasarılarının Beyaz Saray'a Başkan Trump'ın imzasına gitmeden önce Temsilciler Meclisi ve Senato'nun tamamı tarafından oylanması gerekiyor.
Ancak milletvekilleri, Trump yönetiminin herhangi bir kongre bütçesini aşarak, haciz olarak bilinen bir süreç aracılığıyla NASA ve diğer federal kurumlarda daha kalıcı kesintilere devam etme girişiminde bulunabileceğinden endişe ediyor. Bu durum, yürütme organının Kongre tarafından tahsis edilen parayı harcamayı reddetme yetkisi konusunda bir mahkeme savaşına yol açacaktır.
Yönetim, federal memurlara erken emeklilik, toplu ayrılma teklifleri ve ertelenmiş istifa seçenekleri sunmaya devam ediyor. NASA'nın şefi, Trump tarafından atanan siyasi bir isim olan Brian Hughes, geçen ay bir toplantıda yaptığı açıklamada, kurumun Beyaz Saray'ın bütçesinin gerçek olacağı varsayımıyla hareket ettiğini belirtmişti. Bu nedenle hikaye henüz bitmiş değil.
Goddard'ın çalışmaları, NASA'nın bilim bütçesiyle iç içe geçmiş durumda. Goddard'ın finansmanının neredeyse %60'ı, NASA'nın astrofizik, yer bilimi, heliogizik ve gezegen bilimi hesaplarından geliyor ve bunların tamamı kurumun bilim misyonu direktörlüğü içinde yer alıyor.
Goddard yönetimi altında, Virginia'daki Wallops Uçuş Tesisi, Batı Virginia'daki Katherine Johnson Bağımsız Doğrulama ve Geçerlilik Tesisi, New Mexico'daki White Sands Kompleksi ve Teksas'taki Columbia Bilimsel Balon Tesisi gibi birçok NASA tesisi faaliyet gösteriyor.
Kısıtlamalara hazırlanan bir diğer NASA tesisi, Pasadena, Kaliforniya'da Caltech tarafından yönetilen federal olarak finanse edilen bir araştırma merkezi olan Jet İtki Laboratuvarı (JPL). JPL, Voyager sondaları, giderek daha gelişmiş Mars gezginleri ve en son olarak geçen yıl Jüpiter'in gizemli buzlu ayını incelemek üzere Dünya'dan ayrılan Europa Clipper görevi gibi, Güneş Sistemi'ni keşfeden NASA'nın robotik görevlerinin çoğunun mimarı olmuştur.
JPL'nin merkez direktörü Laurie Leshin, geçen yıl büyük ölçüde NASA'nın Mars Örnek Toplama programının geleceği üzerindeki bütçe belirsizliği nedeniyle iş gücünün %10'undan fazlasını işten çıkarma emri verdikten sonra 1 Haziran'da görevinden ayrıldı. Trump yönetiminin bütçe teklifi, robotik Mars Örnek Toplama programının iptal edilerek, gelecekteki insanlı keşif gezilerinde kızıl gezegenden kaya örneklerinin getirilmesi lehine değişiklikler yapılmasını öngörüyor.
