Son haftalarda, Washington'daki uzay lobicileri arasında dolaşan "Athena" başlıklı ilgi çekici bir politika belgesi konuşuluyor. Belge, özel astronot Jared Isaacman'ın NASA yöneticiliğine adaylığının onaylanması durumunda atacağı adımları özetliyor.
62 sayfalık bu plan, hem NASA'yı yeniden şekillendirmeyi amaçlayan fikirleri hem de bu bilgilerin uzay camiasına sızdırılma şekliyle dikkat çekiyor.
Bir sektör yetkilisinden planın bir kopyasını aldıktan sonra, Cumartesi günü birden fazla kaynakla konuşarak neler olup bittiğini anlamaya çalıştım. Bu bilgilere dayanarak, hikayenin birden fazla katmanı olduğu açıkça görülüyor.
Büyük resme bakıldığında, bu sızıntının, geçici NASA Yöneticisi Sean Duffy'nin yüksek profilli görevini koruma veya en azından Isaacman'ın uzay ajansını yönetmek üzere yeniden aday gösterilmesini engelleme kampanyasının bir parçası olduğu anlaşılıyor. Ek olarak, bu planı, harcamaları kontrol etme ve ticari uzaya yönelme konusundaki mevcut yönetim hedefinden kendi çıkarlarını korumak isteyen köklü havacılık ve uzay yüklenicileri de yayıyor.
Athena Planı'nın Kökeni
Sızdırılan belge 62 sayfa uzunluğunda ve kaynaklara göre, Başkan Trump'ın Isaacman'ı NASA yöneticiliğine aday göstermesinin ardından 2025'in başlarında Isaacman ve danışmanları tarafından hazırlanan daha kapsamlı bir "Athena" planının basitleştirilmiş bir versiyonunu temsil ediyor.
Athena planı, Isaacman'ın NASA'daki görev süresi için bir yol haritası çizerek, uzay ajansını "neredeyse imkansızı başarmaya" geri döndürmeyi, insanlı uzay keşfinde dünyayı önde götürmeyi, uzay ekonomisini canlandırmayı ve bilim için bir güç çarpanı olmayı hedefliyor.
Isaacman'ın adaylığı, ağırlıklı olarak siyasi nedenlerle Mayıs ayı sonunda geri çekildi. Ardından Trump, Temmuz ayı başlarında Ulaştırma Bakanı Sean Duffy'yi vekaleten NASA'yı denetlemekle görevlendirdi. Ağustos ayında ise, bir nezaket gösterisi olarak Isaacman'ın ekibi planın daha kısa, 62 sayfalık bir versiyonunu hazırlayarak Duffy ve yazı işleri müdürü Pete Meachum'a bir kopyasını verdi.
Kaynaklara göre, basitleştirilmiş Athena planının dağıtıldığı tek kopyalar bunlardı, dolayısıyla ilk sızıntı birkaç hafta önce ya Duffy, ya Meachum ya da onların adına hareket eden biri tarafından yapıldı. O zamandan beri belge, uzay lobicileri ve politika yetkilileri arasında dolaşıyor. Son günlerde ise birden fazla kanal aracılığıyla çeşitli gazetecilere de sızdırıldı.
İki kaynak, Duffy'nin bu planı geleneksel uzay yüklenicileriyle paylaştığını belirtti. Bu paylaşımın, kendi görevini, muhtemelen kalıcı olarak yönetici olarak sürdürmek için destek toplama çabasının bir parçası olduğu düşünülüyor. Trump'ın Isaacman hakkındaki kararını yeniden gözden geçirmeye başlamasına ve özel astronot ve milyardere uzay ajansını yönetmesi için yeniden aday gösterme yönünde ilerlediği izlenimine rağmen Duffy, bu görevi elinde tutmaya çalışıyor.
Alabama'da Memnuniyetsizlik
Athena planının bir kopyasını aldıktan sonra, Marshall Uzay Uçuş Merkezi'ni temsil eden ve Uzay Fırlatma Sistemi (SLS) roketinin devamını güçlü bir şekilde destekleyen Alabama heyeti, genel olarak Duffy'nin adaylığını desteklemeye başladı. Onlar, geleneksel uzay yüklenicileri ve Duffy'nin kendisiyle birlikte, Isaacman'ı yeniden aday göstermenin SpaceX'e "peşkeş çekmek" olacağını öne sürüyorlar.
Sızdırılan belgeye eşlik eden konuşma metinleri, plandan alıntılar seçilerek hazırlanmış. Örneğin, planda NASA'nın Ames Araştırma Tesisi'ndeki Pleiades süper bilgisayarının etkinliğinin değerlendirilmesi öneriliyor. Bu öneri, Isaacman'ın eleştirmenleri tarafından Ames'in kapatılması çağrısı olarak yorumlanıyor.
Benzer şekilde, planda yer alan ve Isaacman'ın NASA'nın astronot programını sona erdirmek veya Glenn Araştırma Merkezi'ni kapatmak istediği yönündeki iddialar da belgelerde tam olarak karşılık bulmuyor.
Daha dikkatli bir okuma, Isaacman'ın son yıllarda NASA'nın neler yaptığını, parasını nasıl harcadığını ve bu yatırımlardan ne kadar geri dönüş aldığını yakından incelemek istediğini gösteriyor. Athena ile Isaacman, kamu parasını daha verimli kullanmak ve uzaydaki rakiplerine karşı avantajını sürdürmek için tüm ticari uzay endüstrisinden yararlanmaya çalışacaktı.
Bu durum, belgeyi sızdıran geleneksel uzay yüklenicileri için kesinlikle bir tehdit oluşturuyor.
Tüm Bunların Anlamı Ne?
Planın sızdırılması, Duffy'nin görevini koruma mücadelesinin boyutunu ortaya koyuyor. Siyasi bağlantılı kaynaklar, Duffy'nin en azından gelecek yılki Artemis II görevi sırasında vekaleten görevde kalmak istediğini belirtiyor. Bu görev, NASA'yı dikkatlerin odağına yerleştirecek ve her şey yolunda giderse ajansın liderliği için olumlu yansımalar yapacaktır.
Son haftalarda Duffy, uzay endüstrisiyle bağlarını güçlendirerek, Isaacman'ı NASA ve geleneksel uzay yüklenicileri üzerinde büyük değişiklikler yapacak biri olarak göstermeye çalışıyor. Ayrıca, Isaacman'ı Elon Musk ve şirketi SpaceX'in bir piyonu olarak gösterme çabası da var. Ancak Athena planı, bütün olarak incelendiğinde, Isaacman'ın bir SpaceX yanlısı olduğu sonucunu desteklemiyor. Aksine, Isaacman'ın Blue Origin'e de eşit derecede hevesli göründüğü anlaşılıyor.
İronik bir şekilde, plan mevcut yönetimin insanlı uzay keşiflerine yönelik önceliklerini yansıtıyor.
Athena planı, Uzay Fırlatma Sistemi roketi ve Orion için maliyet artışı sözleşmelerinden uzaklaşarak, Ay geçidi (Gateway) unsurlarını nükleer enerjili bir çekici araç için yeniden kullanmayı hedefliyor. Bunların hepsi, mevcut yönetimin NASA için önerdiği bütçedeki değişikliklerle uyumlu.
Bu durum, Duffy'nin endüstri ile yaptığı ve mevcut durumu sürdürmeye istekli olduğunu ifade ettiği son görüşmelerle çelişiyor.
