NASA bilim insanları, Güneş Sistemi'mizde hızla ilerleyen gizemli bir cismin, şimdiye kadar gözlemlenen üçüncü "yıldızlararası nesne" olduğunu resmen doğruladı. Uzmanlar, bu kozmik ziyaretçiye resmi bir isim verdiler ve kökeni ile yörüngesi hakkında yeni bilgiler paylaştılar.
Başlangıçta A11pl3Z olarak adlandırılan bu Güneş Sistemi dışı varlığın haberi, 1 Temmuz Salı günü NASA ve Uluslararası Astronomi Birliği tarafından doğrulandığında duyuruldu. Cisim, Hawaii, Şili ve Güney Afrika'daki teleskopları kullanarak gökyüzünü otomatik olarak tarayan ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) sistemi tarafından 25-29 Haziran tarihleri arasında toplanan verilerde ilk kez tespit edildi. Dünya genelindeki birden fazla teleskop, cismi daha sonra 14 Haziran'a kadar uzanan gözlem verilerinde de fark etti.
Cisim, Güneş'e doğru olağanüstü bir hızla, yaklaşık 245.000 km/saat ile ilerliyor. Gözlemler, Güneş Sistemi'ndeki diğer cisimlerden farklı olarak, son derece düz ve doğrusal bir yörüngeye sahip olduğunu gösteriyor. Bu durum, birçok uzmanın cismin Güneş'in çekim alanının ötesinden geldiği ve kozmik mahallemizden yavaşlamadan doğrudan geçecek kadar momentumu olduğu yönünde spekülasyon yapmasına neden oldu.
2 Temmuz Çarşamba günü NASA, A11pl3Z'nin gerçekten de yıldızlararası bir nesne olduğunu ve Güneş Sistemi'nde uzun süre kalmayacağını doğrulayan bir açıklama yayınladı. Araştırmacılar ayrıca cismin yeni resmi adı olan 3I/ATLAS'ı paylaştılar ve daha önce bir asteroit olduğu varsayımını değiştirerek, büyük olasılıkla bir kuyruklu yıldız olduğunu belirttiler. Cismin tam kuyruklu yıldız adı C/2025 N1 (ATLAS) olarak belirlendi.
Şimdiye kadar sadece iki doğrulanmış yıldızlararası ziyaretçi tespit edilmişti: 2019 yılında Güneş Sistemi'nden geçerken görülen 2I/Borisov kuyruklu yıldızı; ve 2017'de bazı gökbilimcilerin potansiyel bir uzay sondası olabileceğini iddia etmesiyle manşetlere çıkan puro şeklindeki 'Oumuamua. Ancak uzmanlar, 'Oumuamua'nın büyük olasılıkla hidrojen püskürten bir uzay kayası olduğunu daha sonra ortaya koymuştu.
Ancak bilim insanları, çok daha fazla yıldızlararası ziyaretçinin kozmik mahallemizden tespit edilmeden geçtiğini uzun zamandır tahmin ediyordu.
Araştırmacılar başlangıçta 3I/ATLAS'ın 'Oumuamua gibi bir asteroit olduğundan şüpheleniyordu. Ancak cisim, 2I/Borisov gibi "kuyruklu yıldız aktivitesine dair geçici işaretler" sergiledi. Bu işaretler arasında parlak bir gaz ve buz bulutu olan koma ile çevrili olması ve bir kuyruğa benzeyen yapısının bulunması yer alıyor. Ancak bu durumu kesin olarak doğrulamak için daha fazla gözleme ihtiyaç duyuluyor.
Potansiyel kuyruklu yıldızın boyutu veya şekli hakkında ek bir bilgi bulunmuyor; mevcut en iyi tahmin, çapının 20 kilometreye kadar olabileceği yönünde. Buna karşın NASA, cismin Güneş Sistemi içindeki yaklaşan yolculuğu hakkında güncel bilgiler paylaştı.
3I/ATLAS şu anda Güneş'ten Dünya'nın olduğundan yaklaşık 4,5 kat daha uzakta bulunuyor. 30 Ekim'de Güneş'e en yakın konumuna (perihelion) ulaşacak ve yuvamız olan yıldıza 1,4 Dünya-Güneş mesafesi (Astronomik Birim - AU) kadar yaklaşacak. Bu olaydan kısa bir süre önce, kuyruklu yıldız Kızıl Gezegen'e 0,4 AU mesafeye gelerek Mars'a da en yakın geçişini yapacak.
Dünya, 3I/ATLAS'ın Güneş'e yakın geçişi sırasında Güneş'in diğer tarafında bulunacak. Kuyruklu yıldız, Güneş Sistemi'nden çıkış yolculuğunda Aralık ayında Dünya'ya en yakın geçişini yapacak. NASA yetkilileri açıklamasında, "Kuyruklu yıldız Dünya için herhangi bir tehdit oluşturmuyor ve en az 1,6 astronomik birim mesafede kalacak" ifadelerine yer verdi.
Bu ziyaretçi şu anda amatör gözlem ekipmanlarıyla görülemeyecek kadar sönük; ancak önümüzdeki haftalarda ve aylarda önemli ölçüde parlayabilir. Astronomi meraklıları için ilerleyen dönemlerde takip edilebilir hale gelmesi bekleniyor.
NASA yetkilileri, 3I/ATLAS'ın şu anda "dünya genelindeki gökbilimciler tarafından incelendiğini" belirtti. Araştırmacılar, Eylül ayının sonuna kadar, Güneş'in ışığı tarafından gizleneceği zamana kadar cismi inceleyebilecekler. Daha sonra ise kuyruklu yıldız, yuvamız olan yıldızın arkasından tekrar ortaya çıktığında, Aralık ayından itibaren yeniden gözlem imkanı bulacaklar.
Bu yıldızlararası ziyaretçi, dünyanın en güçlü optik teleskobu olan ve kısa süre önce ilk görüntülerini yayınlayan Vera C. Rubin Gözlemevi tarafından görüntülenecek. Bazı araştırmacılar ayrıca, cisim Güneş'e doğru ilerlerken onu fotoğraflamak için James Webb Uzay Teleskobu ve NASA'nın Mars gezginlerinin kullanılmasını da önerdi.
