Gökyüzünde şaşırtıcı bir olay yaşanıyor: Kısa süre arayla iki "yeni yıldız" beliriverdi. Bu ışık kaynakları, klasik nova olarak bilinen, nadir görülen yıldız patlamalarından kaynaklanıyor. Bilim insanları, tarihte ilk kez aynı anda birden fazla novanın çıplak gözle görülebildiğine inanılıyor.
İlk nova, V462 Lupi olarak adlandırılan, 12 Haziran'da Kurt Takımyıldızı'nda (Lupus) gözlemlendi. Bu olayın öncesinde, kaynak yıldızın normalden 3 milyondan fazla kat daha parlak hale geldiği belirtildi. Ardından, 25 Haziran'da birçok gökbilimci, Yelken Takımyıldızı (Vela) içinde V572 Velorum adı verilen başka bir nova tespit etti. Gökbilimciler genellikle yılda en fazla bir klasik nova görmeyi beklerken, aynı anda birden fazla patlamanın parlaması neredeyse duyulmamış bir durumdur.
Konuyla ilgili uzmanlar, bu durumun tarihi olmasa bile, tartışmasız son derece nadir bir olay olduğunu belirtiyor. Uzmanlar, tarihi kayıtlarda eş zamanlı iki novanın aynı anda ortaya çıktığı bir duruma henüz rastlanmadığını ifade ediyor.
Çıplak gözle görülebilen novaların aynı anda ortaya çıkmasına en yakın durumun 1936 yılında yaşandığı biliniyor. O dönemde V630 Sgr ve V368 Aql isimli novalar birkaç hafta arayla fark edilmişti, ancak en yüksek parlaklıklarına aynı anda ulaşmamışlardı.
V462 Lupi'nin parlaklığı 20 Haziran'da doruğa ulaşarak +5.5 kadir büyüklüğüne erişti. Yıldız o zamandan beri biraz solmuş olsa da, çıplak gözle görülebilirlik için eşik olan +6 kadir büyüklüğünün üzerinde kalmaya devam ediyor. V572 Velorum ise daha da parlak olup, 27 Haziran'da +4.8 kadir büyüklüğü ile zirve yaptı. Astronomide daha küçük kadir büyüklüğü, daha parlak bir nesneyi ifade eder; örneğin, Ay'ın görünen parlaklığı -12.7 kadirdir.
Uzaktan kumandalı bir kamera ile çekilen görüntülerde, 27 Haziran'da fotoğraflanan V572 Velorum parlak mavi-beyaz bir ışıkla parlarken, 26 Haziran'da çekilen bir görüntüde V462 Lupi morumsu bir renge sahip. Novalar, mavi renkli daha kısa dalga boylu ışıkların önce kaybolması nedeniyle yavaş yavaş kırmızıya dönerek sonunda görüş alanından çıkarlar.
Hem Kurt (Lupus) hem de Yelken (Vela) takımyıldızları Güney Yarımküre'de yer aldığından, bu yeni novaları Güney Yarımküre'den gözlemlemek daha kolaydır. Kuzey Yarımküre'den, yani Türkiye'den gözlemlemek ise biraz daha zorlayıcı olabilir, ancak yine de uygun koşullarda, özellikle gün batımından sonra ve güney ufkuna yakın bölgelerde şans denenebilir.
Teknik olarak, bu novalar çıplak gözle görülebilecek kadar parlak. Ancak, özellikle Kuzey Yarımküre'den izliyorsanız, iyi bir teleskop veya dürbün kullanarak onları tespit etmek çok daha kolay olacaktır.
Yıldız Patlamaları
Süpernovalar, yıldızları tamamen parçalayacak kadar güçlü patlamalardır. Novalar ise yıldızın sadece dış katmanlarını etkilerler.
V462 Lupi ve V572 Velorum gibi klasik novalar, belirli bir ikili yıldız sisteminde meydana gelir. Bu sistemde, daha büyük kütleli bir beyaz cüce yıldız, daha büyük olan eşinden madde çeker. Beyaz cüce yıldızın yüzeyinde yeterli madde biriktiğinde, basınç artar ve çalınan gazın çoğunu yakan bir patlamayı tetikler. Bu patlama, uzaya parlak ışık darbeleri yayar ve bu darbeler bazen Dünya'dan görülebilir.
Bazı novalar düzenli aralıklarla tekrarlayan olaylardır: Örneğin, uzun zamandır beklenen ve "Alev Yıldızı" olarak da bilinen T Coronae Borealis novası, yaklaşık her 80 yılda bir gökyüzümüzü aydınlatır. Ancak, gökbilimciler son 15 aydır Alev Yıldızı'nın yakın zamanda tekrar ortaya çıkacağını tahmin etmelerine rağmen, henüz belirmedi. Bu da, bu tür olayların kesin bilimsel tahminlere her zaman uymadığını gösteriyor.
V462 Lupi ve V572 Velorum'un bilinen ilk ortaya çıkışları olduğu için, gelecekte tekrar patlayıp patlamayacakları veya ne zaman patlayacakları henüz bilinmiyor. Her ikisinin de önümüzdeki haftalarda görüş alanından kaybolması bekleniyor.
