Teknoloji devi Meta'nın, kullanıcıları hedefleyen dolandırıcılık içeren reklamlar aracılığıyla milyarlarca dolar gelir elde ettiği iddia edildi. Ortaya çıkan dahili belgeler, Meta'nın bu tür reklamlara göz yumarak yapay zeka alanındaki büyüme hedeflerini finanse ettiğini öne sürüyor.
Yapılan detaylı bir incelemeye göre, Meta'nın Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi platformlarında dolandırıcıların kullanıcıları hedef almasına yıllardır izin verdiği ortaya çıktı. Belgeler, şirketin gelir kaybı endişesiyle, hatta "en dolandırıcı" olarak nitelendirilen hesapları bile hemen kapatmakta tereddüt ettiğini gösteriyor.
Bunun yerine, Meta'nın "yüksek değerli hesapların" yüzlerce ihlale rağmen platformlarda kalmasına izin verdiği, bu durumun da reklam gelirlerini artırdığı belirtiliyor. Meta'nın belgelerinde, dolandırıcılardan daha yüksek reklam ücretleri alarak onları "cezalandırdığı" ancak aynı zamanda kendi reklam kişiselleştirme sistemlerinin, dolandırıcılık reklamlarının en çok tıklanma olasılığı olan kullanıcılara ulaşmasını sağladığı kabul ediliyor.
Şirket içi tahminlere göre, Meta'nın platformlarında günde 15 milyar "yüksek riskli" dolandırıcılık reklamı gösteriliyor. Bu durum, kullanıcıların her gün karşılaştığı 22 milyar organik dolandırıcılık girişimi dışında gerçekleşiyor. Geçen yıl ise şirketin gelirinin yaklaşık yüzde 10'una denk gelen 16 milyar doların dolandırıcılık reklamlarından elde edildiği öngörülüyordu.
Bu tür reklamlarda genellikle sahte ürünler veya yatırım planları tanıtılıyor. Yasaklanmış tıbbi ürünlerin satışı, yasa dışı çevrimiçi kumar sitelerinin tanıtımı veya Elon Musk ve Donald Trump gibi ünlü isimlerin adını kullanarak hediye veya ödeme vaat eden sahte reklamlar yaygın örnekler arasında. Hatta bir vakada, sahte bir hukuk bürosu adına dolandırıcılıktan kaçınma tavsiyesi verildiği görüldü.
Bu tür belirli reklamlar, şikayet üzerine kaldırılsa da, geçen yıl Meta'nın bu tür "yüksek riskli" reklamlardan yaklaşık 7 milyar dolar gelir elde ettiği rapor edildi.
Eski bir Meta güvenlik araştırmacısı, düzenleyicilerin bu duruma müdahale etmesi gerektiğini savunuyor. Bankaların dolandırıcılıktan kar etmesine izin verilmediği gibi, teknoloji şirketlerinin de bu tür faaliyetlerden kar etmesine göz yumulmaması gerektiğini belirtiyor.
Meta, Dolandırıcılık Reklam Gelirlerini Açıklamıyor
Meta sözcüsü, şirketin dolandırıcılık ve sahtekarlıkla mücadele yaklaşımını çarpıtan seçici bir görüş sunduğunu iddia ederek, dolandırıcılık reklamlarından elde edilen gelirin gelirlerinin %10'u olacağı tahmininin "kaba ve aşırı kapsayıcı" olduğunu söyledi. Gerçek rakamın çok daha düşük olduğunu öne sürse de, kesin bir miktar belirtmekten kaçındı. Şirketin yatırımcı bildirimlerinde, dolandırıcılık reklamlarının gelirlerini olumsuz etkilediğini de ekledi.
Sözcü, "Platformlarımızdaki insanlar bu içeriği istemediği, meşru reklamverenler istemediği ve biz de istemediğimiz için dolandırıcılık ve sahtekarlıkla agresif bir şekilde mücadele ediyoruz" dedi.
Buna rağmen, bu yılın bahar aylarında Meta'nın güvenlik ekibinin, şirketin platformlarının ABD'deki tüm başarılı dolandırıcılıkların üçte birinde rol oynadığını tahmin ettiği belirtiliyor. Benzer zamanlardaki dahili belgelerde, Meta personelinin "Meta platformlarında dolandırıcılık reklamı yapmanın Google'dan daha kolay" olduğu sonucuna vardığı ve rakiplerinin dolandırıcılığı ayıklama konusunda daha iyi olduğunu kabul ettiği ifade ediliyor.
Meta'ya göre, bu belgeler dolandırıcılık korumalarında önemli iyileştirmeler yapıldığı bir döneme denk geliyor. Sözcü, son 18 ayda dolandırıcılık reklamlarına yönelik kullanıcı şikayetlerinin küresel olarak %58 oranında azaldığını ve 2025'in başlarından bu yana 134 milyondan fazla dolandırıcılık reklam içeriğinin kaldırıldığını belirtti.
Ancak, Meta'nın dolandırıcılarla mücadeledeki hızı konusunda sorunlar yaşandığı ifade ediliyor. 2023'te, marka hakları konusundaki reklamveren endişeleriyle ilgilenen ekibin tamamının işten çıkarıldığı ve güvenlik personelinin sanal gerçeklik ve yapay zeka için daha fazla kaynak ayırması amacıyla bilgisayar kaynaklarının kullanımının sınırlandırılmasının emredildiği belirtildi. 2024 tarihli bir belge, Meta'nın uyguladıkları politikalarda "ılımlı" bir yaklaşım önerdiğini ve 2024'ten itibaren her yıl dolandırıcılık, yasa dışı kumar ve yasaklı ürünlerden elde edilen geliri %1-3 oranında azaltmayı ve 2027'ye kadar yarıya indirmeyi planladığını gösteriyor. Daha yakın tarihli 2025 tarihli bir belge ise, Meta'nın "dolandırıcılık reklam gelirlerindeki ani düşüşlerin iş projeksiyonlarını nasıl etkileyebileceğini" hala değerlendirdiğini ortaya koyuyor.
Sonuç olarak, Meta'nın dolandırıcılık reklamlarını izleyen ekiplerini "önemli ölçüde genişlettiği" belirtiliyor. Ancak şirket, yapay zekaya 72 milyar dolar yatırım yapma ihtiyacı duyarken, bu durumdan büyük bir darbe almamak için adımlar atmış durumda.
Örneğin, Şubat ayında Meta, "şüpheli reklamverenleri incelemekten sorumlu ekibe", şirketin toplam gelirinin %0,15'inden fazlasına mal olabilecek eylemlere izin verilmediğini bildirmiş. Bu, yaklaşık 135 milyon dolar değerinde herhangi bir dolandırıcılık hesabı anlamına geliyor. Ancak sözcü, ekibe yöneticinin "belirli gelir sınırlamaları" olarak tanımladığı "sert bir sınır" konulmadığını savunuyor.
Ekip yöneticisinin "Dikkatli olalım" yazarak, Meta'nın yanlışlıkla kapsanabilecek "zararsız" reklamları engelleyerek gelir kaybetmek istemediği uyarısında bulunduğu belirtiliyor.
Eski Yöneticiye Göre Meta, Dolandırıcılık Reklam Gelirlerini Bağışlamalı
Belgeler, Meta'nın düzenleyici para cezası riskiyle karşılaştığında harekete geçmeyi önceliklendirdiğini gösteriyor. Oysa dolandırıcılık reklamlarından elde edilen gelir, karşılaşabileceği en yüksek para cezalarının yaklaşık üç katı değerindeydi. Muhtemelen Meta, yetkililerin para cezaları yerine haksız kazançların geri alınmasını talep etmesinden daha çok korkuyordu.
Meta'nın polis taleplerine daha az yanıt verme eğiliminde olduğu görülüyor. Belgelere göre, Singapur polisi geçen sonbaharda "ülkenin kullanıcılarını hedef alan 146 dolandırıcılık örneğini" bildirdi. Bunların yalnızca %23'ü Meta'nın politikalarını ihlal ederken, geri kalanların "politikanın ruhunu ihlal ettiği ancak lafzını etmediği" belirtilmiş.
Meta'nın göz ardı ettiği dolandırıcılıklar arasında kripto para dolandırıcılığı, sahte konser biletleri veya lüks bir markadan %80 indirim gibi "gerçek olamayacak kadar iyi" fırsatlar yer alıyordu. Ayrıca, büyük teknoloji şirketlerinde işe alım ilanı olduğunu iddia eden sahte iş ilanlarına da göz yumulduğu görülüyor.
Daha önce Meta'nın dolandırıcılık reklamlarını önleyen iş bütünlüğü birimini yöneten ve 2020'de ayrılan Rob Leathern, Meta ve diğer sosyal medya platformlarının dış araştırmacılara büyük rastgele reklam örneklerine erişim sağlamadıkları için "işlerin ne kadar kötüleştiğini veya mevcut durumun ne olduğunu bilmenin zor olduğunu" belirtti.
Bu tür bir erişimle Leathern ve Meta'nın eski reklamlardan sorumlu başkan yardımcısı Rob Goldman gibi araştırmacılar, farklı platformların dolandırıcılıkla nasıl mücadele ettiğini gösteren "puan kartları" sunabilirler. Leathern ve Goldman, "dijital reklamcılığa daha fazla şeffaflık kazandırmak amacıyla aldatıcı reklamlarla mücadele etmek" umuduyla CollectiveMetrics.org adlı bir kar amacı gütmeyen kuruluş başlattılar.
Leathern, "Daha fazla şeffaflık istiyorum. Üçüncü tarafların, araştırmacıların, akademisyenlerin, STK'ların, kim olursa olsun, bu platformların dolandırıcılıkları ve sahtekarlıkları durdurma konusunda ne kadar iyi bir iş çıkardığını gerçekten değerlendirebilmelerini istiyorum" dedi. "Sorunun gerçek ölçümüne geçmek ve bir anlayış geliştirmeye yardımcı olmak istiyoruz."
Leathern'in, Meta gibi şirketlerin kullanıcıları korumak için atması gereken bir diğer anlamlı adımın, Reuters'ın Meta'nın uygulaması olduğunu belirttiği gibi, kullanıcıların bir dolandırıcılık reklamına tıkladıklarını keşfettiklerinde onlara daha fazla dolandırıcılık reklamı göstermek yerine bildirimde bulunmaları olduğunu düşünüyor.
"Bu dolandırıcılar genellikle ilk gün insanlardan paralarını almıyorlar. Bu yüzden harekete geçmek için bir pencere var" diyen Leathern, platformların dolandırıcılık reklamlarından elde edilen haksız kazançları "insanları bu tür dolandırıcılıkları veya sorunları nasıl tanıyacakları konusunda eğitmek için kar amacı gütmeyen kuruluşlara fon sağlamak" amacıyla bağışlamasını öneriyor.
Leathern, "Bu kötü adamlardan gelen fonlarla yapılabilecek çok şey var" dedi.
