Son zamanlarda yapılan bir bilimsel çalışma, yaygın olarak kullanılan uyku destekleyici melatoninin kalp sağlığı üzerinde potansiyel etkileri olabileceğine dair endişeleri artırdı. Amerikan Kalp Derneği'nin bilimsel toplantısında sunulan bulgular, uzun süreli melatonin kullanımının kalp yetmezliği riskini artırabileceğini gösteriyor.
Ancak uzmanlar, bu öncü verilerin daha dikkatli incelenmesi gerektiğini vurguluyor. Melatonin, beyinde doğal olarak üretilen ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormonun sentetik versiyonudur. Birleşik Krallık'ta yaklaşık yirmi yıldır reçete edilen ilaç, geçen yıl sadece İngiltere'de 2,5 milyon reçete ile kullanıldı.
Yıllardır kısa süreli uyku sorunları yaşayan yetişkinler ve uzman gözetiminde özel durumları olan çocuklar için güvenli kabul edilen melatonin, son yapılan çalışma ile yeniden mercek altına alındı.
Sadece kısa bir özet şeklinde yayınlanan çalışma, beş yıl boyunca uyku güçlüğü çeken yaklaşık 130.000 yetişkinin elektronik sağlık kayıtlarını analiz etti. Bu kişilerin yarısı melatonin kullanırken, diğer yarısı kullanmadı.
Analizler, en az bir yıl boyunca melatonin kullanan kişilerin, kullanmayanlara göre kalp yetmezliği nedeniyle hastaneye kaldırılma olasılığının yaklaşık üç kat daha fazla olduğunu ortaya koydu. Melatonin kullanıcılarının %19'u hastaneye kaldırılırken, kullanmayanlarda bu oran %6.6 olarak gerçekleşti. Uzun süreli kullanıcılar ayrıca kalp yetmezliği teşhisi ve herhangi bir nedenden ölüm oranlarında da daha yüksek risk taşıyordu.
Araştırmacılar, yaş, sağlık durumu ve kullanılan ilaçlar gibi 40 faktörü göz önünde bulundurarak melatonin kullanıcılarını ve kullanmayanları eşleştirmeye çalışsalar da, çalışma yalnızca bir ilişki olduğunu, nedensellik bağı kurmadığını belirtti. Bu ayrım büyük önem taşıyor; zira bu durum, melatoninin kalp yetmezliğine neden olduğunu kanıtlamıyor.
Çalışmanın metodolojisi de bazı soruları beraberinde getiriyor. Doğrudan hasta takibi veya görüşmeleri yerine elektronik tıbbi kayıtlara dayanması, veri eksikliklerine yol açabilir. Ayrıca, araştırmanın kullanıldığı geniş uluslararası veritabanındaki farklı sağlık uygulamaları ve kayıt tutma yöntemleri, sonuçları etkileyebilir.
Birleşik Krallık'ta belirli koşullar için reçeteyle satılan melatonin, ABD'de reçetesiz satılıyor. Bu durum, tıbbi kayıtlarda belgelenmeyen kullanımların, karşılaştırmada yanıltıcı olabileceği anlamına geliyor.
Çalışmanın eksik kalan önemli bir yönü ise, bir grubun neden melatonin alırken diğer grubun almadığı sorusu. Belki de melatonin reçete edilen hastalar, kalp sorunları gibi altta yatan sağlık sorunlarını da gösterebilecek daha şiddetli uyku problemleri yaşıyorlardı. Bu durumda melatonin, riskin nedeni değil, yalnızca bir göstergesi olabilir.
Daha önceki bazı çalışmalar, kalp yetmezliği hastalarında melatoninin psikolojik iyilik halini ve kalp fonksiyonunu iyileştirerek kalbi koruyabileceğini öne sürmüştü. Diğer araştırmalar ise melatonin'in kalp yetmezliği olan kişilerde semptomları hafifletebileceğini ve güvenli bir tamamlayıcı tedavi olarak kullanılabileceğini gösteriyordu.
Çalışma henüz hakemli değerlendirmeden geçmediği ve yöntemiyle ilgili bilgiler sınırlı olduğu için, bulgular kesin sonuçlar sunmaktan uzak. Uzun süreli melatonin kullanımının kalp sağlığını etkileyip etkilemediğini ve eğer etkiliyorsa nasıl etkilediğini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Doktorlar, tedavi faydaları ile potansiyel riskleri dengeleme konusunda bilindik bir ikilemle karşı karşıya. Kötü uyku, sadece kalbi değil; metabolizma, ruh sağlığı ve bağışıklık sistemi gibi pek çok alanı da olumsuz etkiliyor. Doktorlar genellikle yaşam tarzı değişiklikleri, daha iyi uyku alışkanlıkları ve konuşma terapisi gibi yöntemlerle başlar. Ancak bu yöntemler uyku kalitesini iyileştiremediğinde, sağlıklı uyku düzenini yeniden sağlamak ve ek sağlık sorunlarını önlemek için kısa süreli ilaç tedavisi gerekebilir.
Melatonin konusundaki tartışma henüz yeni başlıyor. Daha kapsamlı kanıtlar ortaya çıkana kadar panik yapmak için erken görünüyor.
