Mars'tan dünyaya düşen en büyük meteoritin New York'ta bir müzayedede rekor kırarak 5.3 milyon dolara satılması, kökeni ve gökyüzünden düşen kayaların sahipliği konusunda küresel bir tartışma başlattı.
54 pound (yaklaşık 25 kilogram) ağırlığındaki bu devasa taş, Sahra Çölü'nde Kasım 2023'te keşfedildi. Nijer hükümeti, meteoritin "yasa dışı uluslararası kaçakçılığın tüm özelliklerini taşıdığı" gerekçesiyle müzayedenin ardından soruşturma başlatacağını duyurdu. Bu gelişmeler üzerine, değerli taş ve meteoritlerin ihracatı süresiz olarak askıya alındı.
Satışı gerçekleştiren kuruluş, meteoritin Nijer'den uluslararası prosedürlere uygun olarak ihraç edildiğini savunurken, olası bir kaçakçılık ağı iddiaları ve tartışmaların ardından konuyla ilgili bir incelemenin başlatıldığı belirtildi.
Kökeni ve ticareti uluslararası dikkat çeken bu taş, uzayda 140 milyon mil yol kat ederek Dünya atmosferine girdikten sonra Sahra Çölü'ne düştü. Bulunduktan sonra uluslararası bir satıcıya satılan, kısa bir süre İtalya'da sergilenen ve sonunda New York'taki açık artırmaya çıkan meteoritin yolculuğu oldukça dikkat çekici.
Nijer'deki yetkililerle uzun yıllardır çalışan Amerikalı paleontolog, taşın ülkeden yasa dışı yollarla çıkarıldığına dair güçlü işaretler olduğunu belirtiyor. Meteoritin kim tarafından bulunduğu, kimlere satıldığı gibi bilgilerin belirsizliğine dikkat çeken uzman, kayanın Nijer'e ait olduğunu vurguluyor.
Meteoritlerin sahipliğini düzenleyen yasalar, düştükleri yere göre değişiklik gösteriyor. Örneğin ABD'de, bir kaya özel bir araziye düştüğünde arazi sahipleri mülkiyet hakkına sahip oluyor. Ancak Nijer'de, nadir minerolojik örnekleri kapsayan "ulusal kültürel miras" yasası bulunuyor. Uzmanlar, bu yasaların meteoritleri de kapsadığını ve bu nedenle taşın Nijer'e ait olduğunu ifade ediyor.
Yasal çekişmelerin yanı sıra, meteoritin satışı bilimsel etik sorularını da gündeme getiriyor. NWA 16788 olarak adlandırılan bu kaya, Mars'ın jeolojik tarihi hakkında benzersiz bilgiler sunma potansiyeli taşıyor. Bilim dünyası için büyük öneme sahip olan bu tür bilimsel mirasın, bireysel koleksiyonlara veya sahiplere dönüşmesi yerine, insanlığın ortak mirası olarak korunması gerektiği yönünde görüşler ağırlık kazanıyor.
