Mars'ın neden bu kadar çorak ve yaşanmaz olduğu, Dünya'nın ise hayatla dolu olduğu uzun süredir bilim dünyasının merak konusu. NASA'nın bir keşif aracı tarafından yapılan yeni bir araştırma, bu gizeme ışık tutuyor. Araştırmaya göre, Mars'ta bir zamanlar nehirler akmış olsa da, gezegenin büyük ölçüde bir çöl gezegeni olmaya mahkum olduğu belirtiliyor.
Mars'ın şu anda hayat için gerekli tüm bileşenlere sahip olduğu düşünülüyor, belki de en önemlisi sıvı su hariç. Ancak gezegenin kızıl yüzeyinde antik nehir ve göl yatakları bulunması, en yakın komşumuzda bir zamanlar suyun aktığını gösteriyor. Günümüzde birçok keşif aracı, Mars'ta milyonlarca yıl önceki daha yaşanabilir dönemlerden kalma yaşam belirtileri arıyor.
Bu yılın başlarında, NASA'nın Curiosity keşif aracı bu yapbozun eksik bir parçasını buldu: karbonat mineralleri açısından zengin kayaçlar. Dünya'daki kireçtaşı gibi bu "karbonatlar", karbondioksiti atmosferden emerek kayaların içinde hapseden bir sünger görevi görüyor. Yeni bir araştırma, bu kayaçların varlığının Mars'ın geçmişine dair anlayışımızı nasıl değiştirebileceğini detaylı bir şekilde modelledi.
Kısa Süreli Vahalar
Araştırmacılar, Mars'ta belirli zamanlarda ve yerlerde "yaşanabilirlik anları" olduğunu ancak bu "vahaların" kuraldan ziyade istisna olduğunu belirtiyor. Dünya'da atmosferdeki karbondioksit gezegeni ısıtır. Uzun zaman dilimleri boyunca karbon, karbonatlar gibi kayaçlarda hapsolur. Ardından volkanik patlamalar gazı tekrar atmosfere püskürterek sürekli akan suyu destekleyen iyi dengelenmiş bir iklim döngüsü oluşturur.
Ancak Mars, Dünya'ya kıyasla "zayıf" bir volkanik gaz çıkış hızına sahip. Bu durum dengeyi bozarak Mars'ı çok daha soğuk ve yaşanamaz hale getiriyor. Modelleme araştırmasına göre, Mars'taki kısa sıvı su dönemlerini 100 milyon yıllık çorak bir çöl dönemi takip etti ki bu, herhangi bir şeyin hayatta kalması için çok uzun bir süre.
Bilim insanları, Mars'ın derinliklerinde henüz keşfedemediğimiz sıvı su cepleri olabileceğini belirtiyor. NASA'nın 2021'de eski bir Mars deltasında iniş yapan Perseverance keşif aracı da kurumuş bir gölün kenarında karbonat izleri buldu. Bir sonraki adımda, bilim insanları daha fazla karbonat kanıtı keşfetmeyi umuyor. En iyi kanıtın, Mars yüzeyinden kaya örneklerini Dünya'ya geri getirmek olacağı düşünülüyor. Hem Amerika Birleşik Devletleri hem de Çin, önümüzdeki on yıl içinde bunu başarmak için adeta yarışıyor.
Yalnız Mıyız?
Sonuç olarak, bilim insanları büyük sorulardan birine cevap arıyor: Yaşama ev sahipliği yapabilecek Dünya benzeri gezegenler ne kadar yaygın? Gökbilimciler 1990'ların başından bu yana Güneş Sistemimiz dışında yaklaşık 6.000 gezegen keşfetti. Ancak sadece Mars ve Dünya için bilim insanları, gezegenin geçmişini anlamalarını sağlayan kayaçları inceleyebiliyor.
Eğer Mars'ın sulu dönemlerinde bile minik mikroorganizmalara ev sahipliği yapmadığını tespit edersek, bu evren genelinde yaşamın başlamasının zor olduğunu gösterecektir. Ancak eski yaşama dair kanıt bulursak, bu "temelde yaşamın gezegensel ölçekte kolay olduğunu" bize söyleyecektir.
