NASA'nın Mars'taki kaşif robotu Perseverance, görevine devam ederken yine sıra dışı bir kaya formasyonuna denk geldi. Rover'ın bulduğu bu kaya, bulunduğu ortama ait değil gibi duruyor ve bilim insanlarının merakını cezbetti.
Perseverance şu anda, milyarlarca yıl önce büyük bir göle ev sahipliği yaptığı düşünülen Jezero Krateri'nin kenarındaki tepe ve kayalık yamaçlarda eski yaşam izlerini arıyor. Aralık 2024'ten bu yana, Mars'ın geçmiş iklimi hakkında ipuçları sunması beklenen Witch Hazel Tepesi adı verilen dik bir yamaçta ilerliyor.
11 Nisan'da Perseverance, açık ve koyu renkli kaya çıkıntılarının buluştuğu, görsel olarak belirgin bir jeolojik sınırda durakladı. Bilim insanlarının 'Kafatası Tepesi' lakabını taktığı özel bir kaya, koyu rengi, köşeli şekli ve çukurlaşmış dokusuyla çevresindeki açık renkli, kayalık yüzeyden farklıydı.
Bilim insanları, Port Anson adı verilen bu bölgede bulunan ve 'yüzen' olarak adlandırılan bu türdeki çeşitli kayaların başka yerlerden taşınmış olabileceğini belirtiyor. Bu gevşek kayalar, Mars'ın milyarlarca yıl önce daha sıcak ve ıslak olduğu, nehirlerin, göllerin ve hatta okyanusların bulunduğu bir dönemde çok uzak mesafeler kat etmiş olabilir. Su çekildikçe ve yumuşak çevre malzemesi zamanla aşındıkça, daha dayanıklı kayalar Mars toprağı üzerinde kalmış olabilir.
Görev ekibi, bu koyu renkli kayaların nereden geldiğini ve buraya nasıl ulaştığını daha iyi anlamak için çalışıyor.
'Kafatası Tepesi'nin Gizemi
'Kafatası Tepesi' üzerindeki çukurların birkaç farklı şekilde oluşmuş olabileceği düşünülüyor. Kayanın içindeki küçük parçaların gevşeyip aşınması sonucu bu delikler kalmış olabilir. Diğer bir olasılık ise Mars rüzgarlarının taşıdığı toz ve kaya parçacıklarının zımpara gibi davranarak kayanın yüzeyini yavaşça aşındırmasıdır.
'Kafatası Tepesi' ve benzeri kayaların koyu rengi, bunların meteorit olabileceği fikrini akla getirebilir. Ancak Perseverance'ın SuperCam enstrümanından alınan kimyasal verilerin son analizi, bileşimlerinin tipik bir meteoritinkine uymadığını gösteriyor.
Alternatif olarak, bu koyu kayaların volkanik kökenli olması mümkün. Hem Dünya'da hem de Mars'ta olivin, piroksen ve biyotit gibi minerallerin magmatik kayalara koyu renk verdiği biliniyor. Eğer bu kayalar gerçekten magmatik ise, aşınmış yakındaki volkanik kaya oluşumlarından gelmiş olabilirler ya da daha derin volkanik katmanları ortaya çıkaran bir çarpma krateri tarafından yerden fırlatılmış olabilirler.
Neyse ki rover, Mars'taki kayaların kimyasal bileşimini ölçebilen araçlara sahip. Bu daha koyu renkli 'yüzen' kayaların bileşimini anlamak, ekibin bu eşsiz kayanın kökenini yorumlamasına yardımcı olacak.
Perseverance son birkaç ayda beş kaya örneği topladı, yedi başkasını detaylı inceledi ve uzaktan çalışma için 83 tanesine lazer tuttu. Görev bilimcilerine göre bu, robotik kaşifin Mars'a inişinden bu yana geçen dört yıl içinde bilimsel veri toplama hızının en yüksek olduğu dönem.
Görev bilim insanları, örneklemeye değer bilimsel olarak eşsiz bir kaya bulmanın krater içinde genellikle aylarca süren arama gerektirdiğini belirtti. Ancak krater kenarında, Perseverance'ın her dönüşte yeni ve ilgi çekici kayalarla karşılaştığını ifade ettiler. Görev bilimcileri, bu bölgenin umduklarından fazlasını sunduğunu söylediler.
Bilim insanları, Perseverance'ın topladığı örneklerin Dünya'ya geri getirilmesini ve Mars'ta bir zamanlar yaşam olup olmadığını belirlemeyi dört gözle bekliyorlar. Ancak NASA'nın Mars Örnek Getirme görevi bütçe, zaman çizelgesi ve teknik karmaşıklıklar gibi önemli zorluklarla karşı karşıya ve geleceği belirsizliğini koruyor.
