Kızıl Gezegen Mars'ın geçmişinde yaşamı destekleyebilecek ortamlara ev sahipliği yapmış olabileceği ihtimali, bilim dünyasında her zaman büyük bir merak konusu olmuştur. Yeni yapılan bir araştırma, Mars'ta bulunan kalın ve mineral açısından zengin kil tabakalarının bu olasılığa ışık tuttuğunu gösteriyor.
Killerin oluşumu için sıvı suya ihtiyaç duyulur. Bu yüzlerce metre kalınlığındaki tabakaların yaklaşık 3.7 milyar yıl önce, Mars'ın şu anki soğuk ve kurak koşullarına kıyasla çok daha sıcak ve nemli olduğu dönemlerde meydana geldiği düşünülüyor.
Araştırmacılar, bu bölgelerin bol miktarda su içerdiğini ancak topoğrafik olarak fazla yükselti barındırmadığını, bu sayede oldukça stabil kaldığını belirtiyor. Elde edilen verilere göre, stabil arazilerin, potansiyel olarak yaşanabilir ortamların bozulmasını engellediği ve elverişli koşulların daha uzun süre devam edebileceği vurgulanıyor.
Kendi gezegenimiz Dünya'da da benzer kil birikintileri, belirli arazi ve iklim koşullarında oluşur. Dünya'da en kalın kil mineral dizilimleri genellikle nemli ortamlarda ve yeni oluşan aşınma ürünlerini sıyıran fiziksel erozyonun minimum olduğu yerlerde gözlemlenir.
Mars'ın yerel ve küresel topoğrafyasının yanı sıra geçmiş iklim aktivitesinin yüzey aşınmasını ve kil katmanlarının oluşumunu nasıl etkilediği şimdiye kadar belirsizliğini koruyordu. NASA'nın Mars Keşif Yörünge Aracı'ndan (Mars Reconnaissance Orbiter) elde edilen veriler kullanılarak yapılan bu detaylı çalışmada, 150 farklı kil yatağı incelendi. Bilim insanları, kil yataklarının şekillerini, konumlarını ve antik göl veya nehir gibi diğer özelliklere olan yakınlıklarını analiz etti.
Bulgulara göre, killer çoğunlukla antik göllere yakın alçak bölgelerde yer alıyor, ancak suyun güçlü bir şekilde aktığı vadilere yakın değiller. Bu durum, nazik kimyasal değişimler ve daha az yoğun fiziksel erozyonun, killerin zaman içinde iyi korunmasına yardımcı olduğunu gösteriyor.
Araştırma ekibi, bu bulguların Mars'taki yoğun kimyasal ayrışmanın, aşınma ve iklim arasındaki dengeyi bozmuş olabileceğine işaret ettiğini belirtiyor. Dünya'da, tektonik aktivitenin sürekli taze kayayı atmosfere maruz bırakmasıyla, kireçtaşı gibi karbonat mineralleri kayaçların su ve karbondioksit (CO2) ile reaksiyona girmesi sonucu oluşur. Bu süreç, CO2'yi havadan uzaklaştırarak katı halde depolanmasına ve iklimi uzun süreler boyunca düzenlemesine yardımcı olur.
Mars'ta tektonik aktivite bulunmadığı için, karbonat mineralleri oluşumu sınırlıdır ve gezegenin ince atmosferinden CO2'nin uzaklaştırılması minimum düzeydedir. Sonuç olarak, Kızıl Gezegen'deki volkanlardan uzun zaman önce salınan CO2'nin atmosferde daha uzun süre kalmış olması muhtemeldir. Bu da gezegeni geçmişte daha sıcak ve nemli hale getirmiş olabilir – araştırmacıların kil oluşumunu teşvik ettiğine inandığı koşullar.
Bilim insanları ayrıca, killerin su ve katyonlar gibi kimyasal yan ürünleri emerek, bunların yayılmasını ve çevredeki kaya ile reaksiyona girerek karbonat oluşturmasını engellemiş olabileceğini düşünüyor. Bu durum, Mars'ta beklenen karbonat minerallerinin neden az olduğuna dair olası birçok faktörden biri olarak gösteriliyor.
