İnsan beyninin minyatür modelleri etrafında hararetli bir tartışma yaşanıyor. Kök hücrelerden yetiştirilen ve beyin organoidleri olarak bilinen bu küçük 3 boyutlu doku kümeleri, henüz oldukça basittir. Genellikle beynin sadece bir bölümünü taklit edecek şekilde tasarlanırlar, ancak birden fazla bölgeyi kapsayan "assembloidler" şeklinde birleştirilebilirler. Son zamanlarda bilim insanları, organoidler içine ek hücre türleri yetiştirerek, gerçek bir beyindeki hücreler arası etkileşimleri daha doğru bir şekilde yakalamanın yollarını geliştirdi.
Bu ilerlemelere rağmen, bazı bilim insanları organoidlerin bilinç kazanmak için gereken karmaşıklığa sahip olmadığını savunuyor. Bilinç, kabaca kişinin kendisinin farkında olma durumu, çevreyi algılama yeteneği veya duygu ve hisleri deneyimleme kapasitesi olarak tanımlanıyor.
Diğer bilim insanları ise, organoidlerin bilincin eşiğinde olabileceğini ve bu duruma hazırlıklı olmadığımızı belirtiyor. 12 Eylül'de yayımlanan bir perspektif yazısında bu bilim insanları, alanın yakında bu organoidlerin bilinç kazanma olasılığını ciddi şekilde düşünmesi gerektiğini savunuyor. Bu olasılık, organoidlerin neden ve nasıl yetiştirileceği ve laboratuvarda nasıl ele alınacağına dair düzenlemeleri şekillendirecektir.
Bazı uzmanlar, bilinçli organoidlerle, onların refahını göz önünde bulundurmadan deney yapmanın ahlaki açıdan sorunlu olacağını düşünüyor. Bazıları ise, zaten hayvanlar gibi bilinçli varlıklarla çalışmalar yaptığımız göz önüne alındığında, onlarla deney yapmanın sorun olmayacağını belirtiyor. Laboratuvar hayvanları çalışmalarına uygulanan benzer düzenlemelerin organoid araştırmalarına de uygulanabileceğini öne sürüyorlar.
Sizce de öyle mi? Beyin organoidleri bilinç kazansaydı, onlarla etik olarak deney yapabilir miydik, yoksa bu girişimi terk etmek mi daha doğru olurdu? Anketle düşüncelerinizi paylaşın ve yorumlarda görüşlerinizi bildirin.
