Yeni araştırmalar, kurşun zehirlenmesinin düşündüğümüzden çok daha eski bir sorun olduğunu ve insanlığın evriminde önemli bir rol oynamış olabileceğini ortaya koyuyor. Yaklaşık 2 milyon yıl öncesine dayanan kurşun maruziyeti kanıtları, modern insanın atalarının, Neandertaller'e kıyasla kurşuna karşı daha dirençli olmasının, iletişim yeteneklerinin gelişiminde onlara bir avantaj sağlamış olabileceğine işaret ediyor.
Bilim insanları, kurşunun doğal olarak toprağın, kayaların ve su kaynaklarının bir parçası olduğunu belirtiyor. İnsanlar ve diğer canlılar, kirli su ve yiyecekler yoluyla veya havayı soluyarak kurşuna maruz kalabiliyor. Özellikle gelişim çağındaki çocuklar için oldukça zararlı olan kurşun, sinir sistemini, beyni ve diğer organları etkileyerek öğrenme ve davranış sorunlarına yol açabiliyor.
Yapılan çalışmada, 1.8 milyon ila 100.000 yıl öncesine ait 51 fosilleşmiş diş örneği incelendi. Bu dişlerdeki kurşun seviyeleri, bazı durumlarda modern endüstriyel seviyelerden daha düşük, bazılarında ise daha yüksek çıktı. Ancak genel olarak, bu seviyelerin genç ve gelişmekte olan beyinler üzerinde etkili olabilecek düzeyde olduğu belirtiliyor.
Araştırmacılar ayrıca, insan beyninin gelişimini ve iletişim yeteneklerini anlamak için laboratuvar ortamında insan beyninin minyatür modelleri olan "organoidler" geliştirdi. Modern insanlarda bulunan ve beyin gelişimi ile dil yetenekleriyle ilişkilendirilen benzersiz bir NOVA1 geni varyantı ile Neandertaller'de bulunan daha eski bir varyant karşılaştırıldı. Kurşuna maruz bırakıldığında, modern NOVA1 geni taşıyan organoidlerin, eski varyanta sahip organoidlere göre toksik metale karşı daha fazla direnç gösterdiği gözlemlendi. Özellikle modern insan varyantının, insan konuşma ve dil gelişiminde kritik rol oynayan FOXP2 geninin aktivitesini korumaya yardımcı olduğu tespit edildi.
Bu bulgular, modern NOVA1 varyantının kurşun maruziyeti sonrası ortaya çıktığını ve Neandertaller gibi diğer insan türleri karşısında konuşma, iletişim ve bilişsel yetenekleri koruyarak insanlara evrimsel bir avantaj sağladığını düşündürüyor. Ancak bu genetik verilerin yorumlanması konusunda farklı görüşler de bulunuyor.
Çalışma, geçmişteki insan atalarının ve akrabalarının kurşuna nasıl maruz kaldıkları konusunda da soruları gündeme getiriyor. Bu maruziyetin pigment olarak kullanılan minerallerden mi, yakılan maddelerden kaynaklanan kirlilikten mi, yoksa yedikleri bitkisel gıdalardan mı kaynaklandığı gibi konuların daha fazla araştırılması gerektiği belirtiliyor.
