Bilim dünyası, 2019 yılında tespit edilen ve bilim insanlarını şaşkına çeviren olağanüstü bir kütleçekimsel dalga olayını mercek altına almış durumda. Kısa süresiyle dikkat çeken bu sinyal, yani GW190521, kara delik birleşmelerinden kaynaklanan diğer sinyallerden oldukça farklıydı. Kara deliklerin yörüngelerinde birbirine yaklaşarak yarattığı uzun süreli dalgalanmaların aksine, GW190521 adeta keskin bir çıtırtı gibiydi.
O dönemde en makul açıklama, iki kara deliğin tesadüfen birbirine yakınlaşarak birleşmesi olarak öne sürülmüştü. Ancak şimdi, yeni bir bilimsel makale bu gizemli olaya bambaşka ve çok daha egzotik bir açıklama getiriyor: Olay, aslında başka bir evrende gerçekleşen bir kara delik çarpışmasının yankısı olabilir. Bu çarpışmanın sonucunda oluşan ve çöken bir solucan deliği aracılığıyla bize ulaşan bir kütleçekimsel dalga olması ihtimali üzerinde duruluyor.
Elbette, mevcut verilere göre kendi evrenimizdeki kara delik birleşmesi hala en güçlü aday. Fakat araştırmacılar, solucan deliği senaryosunu tamamen dışlayacak kadar kesin bir sonuca varmış değiller. Çin Bilimler Akademisi'nden Qi Lai liderliğindeki bir ekip tarafından hazırlanan ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayınlanan makale, bu konudaki belirsizliğe dikkat çekiyor.
Eğer GW190521 sinyali gerçekten bir solucan deliğini işaret ediyorsa, bu sadece bu teorik yapıların varlığını kanıtlamakla kalmayacak, aynı zamanda onları incelemek için bize yepyeni bir araç sunacaktır. Bu, oldukça büyük bir "eğer" olsa da, bilimin sınırlarını zorlayan bir olasılık.
Şu an tespit edebildiğimiz kütleçekimsel dalgalar, kara delikler ve nötron yıldızları gibi devasa ve yoğun nesnelerin çarpışmalarıyla uzay-zaman dokusunda oluşan dalgalanmalardır. Ancak bu dalgalanmalar sadece çarpışmanın kendisinden değil, aynı zamanda nesnelerin birbirine yaklaşma sürecinden de kaynaklanır. Bir kara delik çifti yörüngesinde birbirine doğru sarmal çizerek ilerledikçe, kütleçekim alanlarının etkileşimi de dalgalanmalar yaratır; bu dalgalanmalar nesneler birbirine yaklaştıkça zayıftan güçlenir.
GW190521'in sinyalinde bu "yaklaşma" aşamasına ait bir iz yoktu. Ayrıca, hesaplanan birleşme kütlesi (Güneş'in 142 katı) göz önüne alındığında, bu aşamanın tespit edilebilir olması bekleniyordu. Bu durum, kara deliklerin yörüngede değil, yalnızca birbirlerine yakın geçtikleri ve ardından birbirlerinin kütleçekimine kapılarak birleştikleri sonucuna yol açmıştı.
Lai ve ekibi ise başka bir açıklama olabileceğini düşünüyor: Peki ya birleşme sonucunda oluşan nesne bir solucan deliği olsaydı ve bu solucan deliği daha sonra çökerek nihai, birleşmiş kara deliği oluştursaydı? Bu durumda, solucan deliği çökerken bize sadece kısa bir kütleçekimsel dalga verisi ulaşmış olabilir.
Araştırmacılar, bu tür bir kütleçekimsel dalga sinyalinin nasıl görüneceğine dair bir model geliştirdiler ve bunu LIGO ve Virgo'dan gelen verilerle karşılaştırdılar. Ayrıca, standart bir kara delik birleşmesi için de bir dalga formu oluşturdular ve gözlem verileriyle karşılaştırdılar. Sonuçlar, kara delik birleşmesi modelinin gözlemlenen sinyale solucan deliği modelinden biraz daha iyi uyduğunu gösterdi. Ancak bu fark "biraz" o kadar az ki, araştırmacılara göre solucan deliği senaryosu hala göz ardı edilemez bir olasılık olarak duruyor. Bu da GW190521'in, insanlığın kendi evrenimizin sınırlarının ötesindeki başka bir evreni ilk kez gördüğü an olabileceği anlamına geliyor.
Elbette bu, hemen solucan deliklerinin varlığını ilan etmemiz gerektiği anlamına gelmiyor. Özellikle bu açıklamanın egzotik fizik gerektirmesi göz önüne alındığında. Ancak bu, solucan deliği hipotezinin daha fazla araştırılmaya değer olduğunu gösteriyor.
Şimdiye kadarki en büyük kara delik birleşmesi olan GW231123 olayı da, Güneş'in 225 katı kütlesinde bir nesne oluşturmuştu ve GW190521'e benzer şekilde nispeten kısa sürmüştü. Araştırmacılar, bu ve henüz tespit edilmemiş diğer olaylar arasındaki karşılaştırmaların, bulgularını test etmek ve hangi senaryonun daha olası olduğunu belirlemek için bir yol sunduğunu belirtiyorlar.
Bu araştırma, ön baskı sunucusu arXiv'de incelemeye açık olarak bulunmaktadır.
