Patili dostlarımız, yavrular, süper köpekler... Bu kelimelerin hepsi aynı anlama geliyor. Şimdi ise yapılan yeni bir araştırmaya göre, köpeklerin de benzer dilsel etiketleri birbirine bağlayabildiği ortaya çıktı.
Bu "etiket genişletme" prensibi, çocukların dil gelişiminin temel taşlarından birini oluşturuyor. Örneğin, küçük çocuklar kelimeleri öğrenir ve ardından bu kelimeleri veya nesneleri kullanımlarına göre gruplandırmayı öğrenirler: Bir kepçe, kaşıkla aynı işlevi gördüğü için büyük bir kaşık olarak algılanabilir; bir "bardak" ise kupa, cam veya şişe anlamına gelebilir.
Hayvanlar aleminde, bu tür dil becerilerini sergileyen çok az tür bulunuyor ve bu da genellikle esaret altında uzun eğitimler sonrasında gerçekleşiyor.
Ancak köpekler, sahipleriyle yapılan birkaç oyun seansından öteye gitmeyen özel bir eğitim olmadan, bu becerileri doğal olarak öğrenebiliyor. Köpeklerimiz on binlerce yıldır insanlarla yakın bir ilişki içinde oldukları için, komutları anlamaları ve hatta popüler sosyal medya içeriklerindeki gibi ses panolarını kullanabilmeleri şaşırtıcı değil.
Yine de, "Yetenekli Kelime Öğrenen" (GWL) olarak adlandırılan bazı köpeklerin, sadece belirli kelimeleri değil, aynı zamanda işlevlerini de öğrenerek ne kadar sezgisel olabildikleri şaşırtıcı.
Yapılan araştırmanın baş yazarı ve Eötvös Loránd Üniversitesi'nde etoloji araştırmacısı Claudia Fugazza, "Bu etiketlerin arkasındaki anlamı, nesnelerin ne işe yaradığını anlayarak onlara yeni ve tamamen farklı görünen oyuncakları uygulayacak kadar iyi anlıyorlar" açıklamasında bulunuyor.
Özellikle collieler kelime konusunda ustalar. Bu cinsin en bilinen temsilcisi Chaser, 1.000'den fazla kelimelik kelime haznesiyle dünyanın en zeki köpeği olarak anılmıştı. Bu bağlamda, araştırmada altı border collie ve bir blue heeler olmak üzere sekiz GWL köpeği üzerinde testler yapıldı.
Her bir vaka, özel bir düzenek kurulmadan, köpek sahibinin evinde gerçekleştirildi. Kendi evlerinde, köpekler sahipleriyle oynarken "Çek" ve "Getir" olmak üzere iki etiket öğrendiler. Her etiket, çekilerek (çekişme oyunları) veya atıldıktan sonra geri getirilerek oynanabilen bir grup oyuncağı ifade ediyordu.
Daha sonra köpeklere, bildiklerinden tamamen farklı görünen yeni "çek" ve "getir" oyuncakları sunuldu. En kritik nokta ise, köpekler bu yeni oyuncaklarla oynarken sahipleri tarafından herhangi bir sözel etiket kullanılmamasıydı.
Ardından, köpeklerden işlevlerine (çekme veya getirme) göre bu yeni, etiketsiz oyuncakları seçmeleri istendi. Köpekler, şans eseri olacağından çok daha sık doğru oyuncakları seçtiler. Bu da, yeni oyuncakların görünüşleri çok farklı olmasına ve oyun sırasında köpek sahipleri tarafından etiketlenmemesine rağmen, işlevlerini öğrendiklerini gösteriyordu.
Bu nedenle, köpekler öğrendikleri etiketleri, işlevlerine göre belirli oyuncaklara genişletebildiler.
Bu çalışma, köpeklerin ve genel olarak hayvanların, insan dil gelişimini doğal olarak taklit edebildiğini gösteren ilk çalışma olma özelliğini taşıyor.
Eötvös Lorand Üniversitesi'nden etolog ve araştırmanın ortak yazarlarından Adam Miklosi, "Bu, dil ile ilgili becerilerin kendi türümüzün ötesinde nasıl evrimleşebileceğini ve işlev görebileceğini incelemek için heyecan verici yeni yollar açıyor" diyor.
Binlerce yıldır sadık ve daimi yoldaşlarımız olan köpekler, insanlık tarihi boyunca konuşmamızı, şarkı söylememizi, homurdanmamızı ve yakınmamızı duydular. Bu nedenle, köpekler kendi dil anlayışlarının yanı sıra, araştırmacıların dilin dünyayı tanımlamak ve anlamak için nasıl geliştiğini anlamalarına yardımcı oluyor.
Bu araştırma, Current Biology dergisinde yayınlanmıştır.
