Alzheimer hastalığının tam olarak neyden kaynaklandığını henüz kesin olarak bilmesek de, etkilerinin nasıl göründüğünü biliyor ve erken belirtilerini tespit etme konusunda giderek daha iyi hale geliyoruz. Bu erken belirtilerden biri de konuşma biçimimizde gizleniyor olabilir.
Türk bilim insanları tarafından geliştirilen yeni bir yapay zeka algoritması, hafif bilişsel bozukluğu (MCI) olan bireylerin konuşma kalıplarını analiz ediyor. Bu algoritma, MCI'dan Alzheimer hastalığına ilerlemeyi altı yıl içinde %78.5 doğrulukla tahmin edebiliyor.
Ekibin 2024 yılında yayınlanan çalışması, 1.000'den fazla bireyin ses kayıtlarını kullanarak bilişsel bozukluğu doğru bir şekilde tespit etmek üzere eğitilmiş bir model üzerine önceki araştırmalarını devam ettiriyor. Yeni algoritma, yaşları 63-97 arasında değişen 166 MCI hastasının transkripsiyonu yapılmış ses kayıtları üzerinde eğitildi.
Bilim insanları, hastalığı geliştiği bilinen kişilerin konuşma metinlerindeki işaretleri tespit etmek için makine öğrenmesi yaklaşımını kullanarak, bilişsel fonksiyonları Alzheimer'a ilerleyecek olan 90 kişiyi belirledi. Eğitimden sonra algoritma, daha önce hiç işlenmemiş konuşma örneklerinin transkripsiyonlarından Alzheimer riski tahmin etmek için tersine kullanılabildi.
Yaş ve kişinin beyan ettiği cinsiyet gibi diğer önemli faktörler de nihai tahmin skorunu üretmek için eklendi. Yapay zeka, gelecekteki altı yıl içinde bir kişinin demansa yakalanma olasılığını tahmin edebiliyor. Bu, kişilerin daha erken tedaviye başlamalarına ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Alzheimer hastalığının henüz kesin bir tedavisi olmasa da, erken teşhis, hastalığı yönetmeye yardımcı olabilecek tedavilerin daha erken başlaması açısından büyük önem taşıyor. Ayrıca, erken teşhis, hastalığı ve ilerlemesini daha iyi incelemek ve etkili bir tedavi geliştirmek için daha fazla fırsat sunuyor. Alzheimer geliştirme olasılığı bilinen kişiler, gelecekteki klinik deneylere daha erken katılma şansı bulabiliyor.
Bu yaklaşımın daha da geliştirilebilmesi durumunda önemli faydalar sağlayabileceği düşünülüyor. Herhangi bir özel ekipman gerektirmeden, hatta evde hızlı ve uygun maliyetli bir şekilde yapılabilecek bir test türü olması bekleniyor. Enjeksiyon veya numune gerektirmemesi, sadece bir ses kaydının yeterli olması ve gelecekte bir akıllı telefon uygulaması aracılığıyla çalışabilmesi büyük avantajlar sunuyor.
Bilim insanları, bir kişinin ne yaşayacağını tahmin edebildiğinizde, ilaçlarla müdahale etmek ve en azından durumun stabilitesini korumak ve daha şiddetli demans formlarının gelişmesini önlemek için daha fazla zaman penceresine sahip olacağınızı belirtiyorlar. Kullanılan ses kayıtlarının düşük kaliteli olması durumunda bile elde edilen başarı, daha temiz kayıtlar ve verilerle algoritmanın doğruluğunun daha da artabileceğini gösteriyor.
Bu durum, Alzheimer'ın hastalığın çok erken evrelerinde bireyleri nasıl etkilediğini ve neden bazen MCI'dan geliştiği, bazen de gelişmediği konusunda daha iyi bir anlayış sağlayabilir. Bilim insanları, gelecekte daha fazla Alzheimer tedavisi bulunması umudunu taşıyor.
