Kızamık virüsü, Kanada'da 1998 yılında elde edilen ve 26 yıl boyunca korunan 'eliminasyon' statüsünü kaybetmesine neden oldu. Bu durum, virüsün ülkede yeniden endemik hale geldiği anlamına geliyor. Pan Amerikan Sağlık Örgütü (PAHO) tarafından yapılan duyuru, bölge genelinde büyük bir endişe yarattı.
PAHO uzmanlarından oluşan bir komite, bölgedeki ülkelerin kızamık durumunu değerlendirmek üzere toplandı. Kanada'nın eliminasyon statüsünü kaybetmesiyle birlikte, Amerika kıtasının 2016 yılında elde ettiği bu statü de tehlikeye girdi. Bölgedeki 35 ülke ve bölge arasında şu an için sadece Kanada'da kızamığın yaygın ve sürekli bir şekilde devam ettiği gözlemleniyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika gibi ülkelerde de benzer eğilimlerin görülmesi dikkat çekiyor.
Bir ülkenin kızamık eliminasyonuna ulaştığı kabul edilmesi için, yerel yayılımın 12 ay boyunca kesintisiz olarak durmuş olması gerekiyor. Uluslararası seyahatler yoluyla nadir görülen vakalar meydana gelebilir ve bu durum sınırlı salgınlara yol açabilir. Ancak, virüsün bir yıl boyunca sürekli yayılması durumunda eliminasyon statüsü kaybedilir ve endemiklik ilan edilir.
Kanada, 1998 yılında kızamık eliminasyonuna ulaşmıştı. Amerika Birleşik Devletleri ise bu başarıyı 2000 yılında elde etti. Bu hedefe, yoğun aşılama kampanyaları sayesinde ulaşıldı. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (KKK) aşısının iki dozu, virüse karşı yüzde 97 oranında koruma sağlıyor ve bu koruma ömür boyu devam ediyor. Ancak, son yıllarda aşı karşıtı söylemlerin ve yanlış bilgilerin yayılması, özellikle bazı topluluklarda aşılama oranlarının düşmesine neden oldu. Bu durum, virüsün yeniden yayılması için zemin hazırladı.
Kanada'da Ekim 2024'te başlayan büyük bir salgın, New Brunswick eyaletinde başladı ve ülke geneline yayıldı. Kanada Sağlık Bakanlığı'nın 1 Kasım itibarıyla açıkladığı verilere göre, yılbaşından bu yana 5.162 kızamık vakası tespit edildi. PAHO'nun önceki hafta gerçekleştirdiği toplantıda, uzmanlar salgınla ilişkili vakaların genetik verilerini inceleyerek, geçen Ekim ayında başlayan salgına neden olan virüs türünün yayılmaya devam ettiğini ve 12 aylık süreyi aştığını belirledi. Salgındaki vaka sayısı yavaşlamış olsa da, virüs hala yayılmaya devam ediyor. 26 Ekim - 1 Kasım haftasında 23 yeni vaka tespit edildi.
PAHO Direktörü Jarbas Barbosa, bu kaybın bir gerileme olduğunu ancak geri döndürülebilir olduğunu belirtti. Barbosa, Kanada'nın eliminasyon statüsünü yeniden kazanabileceği konusunda iyimser. Daha önce de benzer durumların yaşandığını, 2018-2019 yıllarında Venezuela ve Brezilya'nın büyük salgınlar sonrası geçici olarak statülerini kaybettiğini, ancak koordineli çabalarla bu salgınların kontrol altına alındığını ve bölgenin 2024'te kızamıktan arınmış statüsünü geri kazandığını hatırlattı.
Kanada Halk Sağlığı Ajansı, PAHO'dan gelen bildirimle eliminasyon statüsünü kaybettiklerini doğruladı ve statüyü geri kazanmak için çalışmalara başladıklarını duyurdu. Ajans, aşı kapsamını iyileştirmeye, veri paylaşımını güçlendirmeye, gözetim çabalarını artırmaya ve kanıta dayalı rehberlik sağlamaya odaklanan koordineli eylemler için federal, eyalet, bölgesel ve topluluk ortaklarıyla işbirliği içinde çalıştıklarını belirtti.
Kanada'nın yanı sıra, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'da da kızamık salgınları ve sürekli yayılım devam ediyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde yılbaşından bu yana en az 1.618, Meksika'da ise en az 5.185 kızamık vakası kaydedildi. Bolivia, Brezilya, Paraguay ve Belize'de de salgınlar sürüyor. PAHO'nun 7 Kasım itibarıyla topladığı verilere göre, 10 ülkeden 12.593 teyit edilmiş kızamık vakası bulunuyor ve bunların yaklaşık yüzde 95'i Kanada, Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yoğunlaşıyor. Bu rakam, geçen yıla göre 30 katlık bir artışa işaret ediyor ve salgınlar sonucu en az 28 ölüm meydana geldi: Meksika'da 23, Amerika Birleşik Devletleri'nde 3 ve Kanada'da 2.
PAHO, Kanada'nın yaşadığı kaybı sadece Kanada için değil, bölgedeki tüm ülkeler için bir harekete geçme çağrısı olarak değerlendiriyor. Barbosa, önlenen her vakanın, durdurulan her salgının hayat kurtardığını, aileleri koruduğunu ve toplulukları daha sağlıklı hale getirdiğini vurguluyor. Bölge olarak kızamığı iki kez ortadan kaldırdıklarını ve üçüncü kez de başarabileceklerini söyledi.
