Avustralya'da bulunan 100 milyon yıllık bir fosil üzerinde yapılan yeni bir analiz, günümüz kirpilerinin evrimi hakkında bildiklerimizi kökten değiştirebilir. Araştırmacılar, kirpilerin atalarının aslında suda yaşayan canlılar olabileceğini düşünüyor.
Bu bulgu oldukça sıra dışı, çünkü genellikle karada yaşayan memelilerin suya adapte olduğuna dair birçok örnek varken, kirpilerin tam tersi bir yol izlemiş olması potansiyel bir durum olarak öne çıkıyor.
1990'ların başında keşfedilen ve tek delikliler (yumurtlayan memeliler) grubuna ait soyu tükenmiş bir tür olan Kryoryctes cadburyi'ye ait bu fosilleşmiş kol kemiği, paleontologlar arasında yıllardır tartışma konusuydu. Kemiklerin dış görünüşüne bakarak bazıları, bunun modern kirpilerin karada yaşayan bir atasına ait olduğunu düşünüyordu. Diğerleri ise, hem kirpilerden hem de ornitorenklerden daha eski, yüzen bir tek delikli tür olabileceğini öne sürüyordu.
Fosil kemiği üzerinde yapılan yeni analizler, sucul köken teorisini destekler nitelikte. Araştırmacılar, kemiğin dış yapısının hayvanın diğer türlerle ilişkisini belirlemede yardımcı olduğunu ancak iç yapısının yaşam tarzı ve ekolojisi hakkında ipuçları verdiğini belirtiyor.
MikroBT taramalarıyla fosilin içine bakan ekip, kemiğin kalın ve ağır duvarlara, içindeki ilik boşluğunun ise çok küçük bir alana sahip olduğunu gördü. Bu tür kemik yapısı, su samurları, deniz inekleri ve ornitorenkler gibi yarı veya tam zamanlı sucul memelilerde yaygın olarak görülür.
Bu ağır kemikler, dalgıçların ağırlık kemeri gibi davranarak hayvanın su altında kalmasını ve avlanmasını kolaylaştıran bir dengeleyici (balast) görevi görür. Karada yaşamak için ise bu kadar yoğun ve ağır kemikler dezavantajdır; hem taşınması daha fazla enerji gerektirir hem de kırılmaya daha yatkın hale gelir. Bu nedenle günümüz kirpilerinin kemik duvarları çok daha incedir.
Ekip ayrıca evrimsel analizler yaparak K. cadburyi'nin memeli ve tek delikli soy ağacındaki yerini belirledi. Analizler, bu türün gerçekten de hem ornitorenkler hem de kirpilerle ortak bir atayı paylaşan, tek deliklilerin erken bir kolu olduğunu doğruladı.
Bu bulgu, kirpi evrimi açısından oldukça şaşırtıcı. Kirpilerin atalarının yüzen ve aynı zamanda kazma yeteneği olan bir tek delikli tür olduğunu ve daha sonra suya veda ederek karasal bir yaşama geçtiğini gösteriyor.
Bu teoriye destek veren başka işaretler de var. Örneğin, ornitorenklerin avı algılamasına yardımcı olan hassas elektroreseptörleri iyi bilinir. Kirpilerin gagalarındaki reseptörlerin ise ornitorenk mirasının bir kalıntısı olabileceği düşünülüyor. Ayrıca kirpi embriyolarında ornitorenk gagasının kalıntıları da bulunabilir.
Kirpilerin geri dönük arka ayakları da dikkat çekici. Bu ayak yapısı kazmalarına yardımcı olurken, ornitorenklerin suda dümen olarak kullandığı ayaklara benzerlik gösterir ve başka hiçbir memelide görülmez. Belki de kirpiler, yüzmeyi bırakıp karaya çıkan taraftı.
Araştırmacılar, yarı sucul bir memelinin karasal bir yaşama geçişinin son derece nadir bir olay olduğunu, ancak kirpilerde tam olarak böyle bir durumun yaşandığını tahmin ettiklerini belirtiyor.
