Uzayın derinliklerinde denk gelen tesadüfi bir dizilim, devasa bir karanlık madde yığınının saklandığı yeri ortaya çıkardı.
Genellikle dört belirgin ışık noktası şeklinde görülen bu tür dizilimlere Einstein haçı adı verilir. Ancak HerS-3 olarak adlandırılan bu özel örnekte, daha önce hiç görülmemiş bir özellik bulunuyor: Haçın merkezinde beşinci bir ışık noktası beliriyor.
Bu durumun alışılmadık olduğunu belirten araştırmacılar, merkezdeki beşinci görüntünün, ışığı bükerek bu etkiyi yaratan kütledeki sıra dışı bir durum olmadan oluşamayacağını ifade ediyor.
Einstein haçı, kendi başına oldukça nadir görülen kozmik bir olaydır. Büyük bir kütleçekim alanının uzay-zamanı bükmesiyle oluşur. Uzak bir galaksi gibi bir kaynaktan gelen ışık, bükülmüş uzay-zaman boyunca ilerlerken, onu üreten galaksinin dört farklı görüntüsünü, haçın kolları gibi dağıtabilir.
Işık merkezi kütlenin etrafından büküldüğü için, haçın merkezinde arkadaki nesnenin beşinci bir görüntüsünü görmek mümkün değildir. Eğer merkezde bir ışık varsa, bu genellikle ön planda yer alan başka bir nesnedir.
HerS-3, evrenimizin görünen kenarına yakın, tozlu ve yıldız oluşturan bir galaksi olup, bize ulaşması 11.7 milyar yıl süren bir ışık yaymaktadır.
İlk bakışta bile sıra dışı görünen HerS-3'ü gözlemleyen bir araştırma ekibi, merkezdeki noktanın ışığının etrafındaki dört nokta ile aynı mesafeden geldiğini tespit etti.
Araştırmacılar, bu garip görüntünün nedenini anlamak için birçok olası açıklamayı değerlendirdi. Başlangıçta bir hata olabileceğini düşünseler de, bunun gerçek olduğu anlaşıldı. Bilgisayar modellemeleri, ön plandaki galaksilerin bu tuhaf merceklenmeye neden olma ihtimalini de dışladı.
Sonunda, bükülmüş uzay-zaman bölgesinin arkasındaki mekanizmanın, aslında göremediğimiz bir şey olması gerektiği sonucuna varıldı: karanlık madde.
Araştırmacılar, yalnızca görünen galaksileri kullanarak yaptıkları tüm makul hesaplamaların başarısız olduğunu, ancak fizik ve matematiğin uyumlu hale gelmesinin tek yolunun bir karanlık madde halesi eklemek olduğunu belirtti. Bu, gözle görülemeyeni ortaya çıkarmanın gücünü gösteriyor.
Karanlık madde, evrenin büyük bilinmezlerinden biridir; yalnızca kütleçekimi yoluyla evrenin geri kalanıyla etkileşime giren gizemli bir madde türüdür. Evrende normal maddenin açıklayamayacağı kadar fazla kütleçekimi olmasından varlığını biliyoruz. HerS-3'ün Einstein merceklenmesi de bunun bir kanıtıdır.
Araştırmacıların modellemeleri, yaklaşık 8 milyar yıl önce yola çıkmış daha yakın bir galaksi grubunun, büyük bir karanlık madde yığını veya karanlık madde halesi ile birleşerek gözlemlenen Einstein halkasını oluşturduğunu öne sürüyor.
Bu, dikkate değer bir buluştur. Bizimle HerS-3 arasında bulunan bu tesadüfi karanlık madde yığını, uzak galaksiyi büyüterek, evrenin erken dönemlerindeki aktif bir yıldız oluşturan nesneyi, normalde çözülmesi çok soluk olan bir nesneyi daha yakından görmemizi sağlıyor. Aynı zamanda daha yakın galaksi grubunu ve karanlık madde halesinin kendisini incelemek için de bir yol sunuyor.
Araştırmacılar, yayınladıkları makalede, olağanüstü Einstein haçı ve beşinci merkezi görüntüsüyle HerS-3 sisteminin, kozmik evrimin zirvesindeki tozlu bir galaksiyi ve önemlisi HerS-3'ü mercekleyen galaksi grubunun özelliklerini ve ilişkili devasa karanlık madde halesinin özelliklerini küçük uzamsal ölçeklerde keşfetmek için eşsiz bir astrofizik laboratuvarı olduğunu belirtiyor.
