Bilim dünyası, kanser tedavisinde çığır açabilecek potansiyel bir gelişmeyle sarsılıyor. On yılı aşkın süredir virüs bazlı kanser terapilerinin onaylanmasının ardından, şimdi de genetiği değiştirilmiş bir herpes virüsü, ölümcül cilt kanseri türü olan ileri evre melanom tedavisinde umut vadeden sonuçlar gösterdi.
RP1 adı verilen bu özel virüs, herpes simpleks virüsünün genetik olarak modifiye edilmiş bir versiyonu. Yapılan Faz 1/2 klinik denemelerde, bu virüsün melanom tümörlerini yok etme yeteneği kanıtlandı. Hatta, cilt yüzeyindeki veya hemen altındaki tümörlerin yanı sıra, akciğer veya karaciğer gibi vücudun derinliklerindeki tümörlerde bile etkili olduğu gözlemlendi.
Denemelerde ilacın doğrudan enjekte edildiği tümörlerin küçüldüğü, ancak yanıt veren hastalarda enjekte edilmeyen tümörlerin bile gerileme gösterdiği belirtildi. Bu durum, RP1'in sadece enjekte edildiği bölgede değil, tüm vücutta kanserle mücadele edebileceği anlamına geliyor ki bu da ilacın potansiyel etkinliğini büyük ölçüde artırıyor.
Elde edilen bu erken sonuçlar henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olsa da, geçtiğimiz günlerde 2025 Amerikan Klinik Onkoloji Derneği (ASCO) toplantısında sunuldu. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), bu heyecan verici bulguların ardından, RP1 tedavisinin immünoterapi ilacı nivolumab (Opdivo markasıyla biliniyor) ile kombinasyonu için hızlandırılmış inceleme statüsü verdi.
Bu ikili ilaç kombinasyonu, melanom hücrelerine karşı adeta çifte darbe vuruyor. Klinik denemelere katılan 140 hastanın yaklaşık üçte biri, RP1 ve nivolumab enjeksiyonlarına olumlu yanıt verdi. Başlangıçta iki haftada bir kombine tedavi alan hastalar, sekiz kürden sonra iki yıla kadar sadece nivolumab ile tedaviye devam etti.
Tedaviye iyi yanıt veren hastaların yaklaşık %80 ila %90'ında tümörlerin %30'dan fazla küçüldüğü kaydedildi. En önemlisi, herpes virüsünün bir versiyonu taşıyıcı olarak kullanılsa da, hastalarda herpes enfeksiyonuna neden olmadığı vurgulandı.
Uzmanlar, bu bulguların ileri evre melanom hastaları için büyük umut taşıdığını belirtiyor. Zira melanom, yetişkinlerde en sık görülen beşinci kanser türü ve ileri evre vakalarının yaklaşık yarısı mevcut immünoterapi tedavileriyle yönetilemiyor. Tedavi edilemeyen ileri evre melanomda hayatta kalma süresi sadece birkaç yıl olduğu için, bu yeni terapi, tedavi seçenekleri tükenen hastalar için kritik bir umut kapısı aralıyor.
Şu ana kadar FDA tarafından onaylanan tek virüs bazlı kanser terapisi olan Imlygic, sadece cilt veya lenf düğümlerindeki ileri evre melanom tümörlerine uygulanabiliyor. Yeni mühendislik ürünü HSV-1 (herpes simpleks virüsü tip 1) tedavisi ise, ilacın vücudun derinliklerine ulaşmasını sağlayarak daha geniş bir uygulama alanı sunuyor.
Onkolitik virüs terapisi olarak bilinen bu akıllı teknik, virüslerin hücreleri istila etme yeteneklerini kanserle mücadelede kullanıyor. Araştırmacılar, herpes simpleks virüsü gibi yaygın virüsleri sağlıklı hücrelerden kaçınacak ve doğrudan kanser hücrelerini hedef alarak onları parçalayacak şekilde tasarlıyorlar. Kanser hücreleri parçalandığında, bağışıklık sistemini harekete geçiren antijenler salarak vücudun genel bağışıklık sistemini de kanserle savaşmaya teşvik ettiği düşünülüyor.
Özellikle melanom veya beyin tümörleri gibi bağışıklık baskılayıcı bir ortamla korunan kanserler için onkolitik virüsler, terapötik olarak son derece faydalı olabilir. FDA, RP1 ve nivolumab kombinasyonunun incelemesi için 22 Temmuz 2025 tarihini hedef olarak belirledi. Eğer tedavi beklentileri karşılarsa, tedaviye dirençli ileri evre melanom hastaları için çok yakında erişilebilir hale gelebilir.
400'den fazla katılımcıyla yürütülen Faz 3 denemesi şu anda devam ediyor. Bu gelişmeler, onkolitik virüslerin gelecekte kanserle mücadelede önemli bir yeni yaklaşım sunacağına dair inancı güçlendiriyor.
