Kanada'nın Yukon bölgesinde, en az 12.000 yıldır sessizliğini koruyan büyük bir fay hattının 7.5 büyüklüğünde depremler üretebileceği yeni bir araştırmayla ortaya kondu. Son 2.6 milyon yıldır biriken gerilim miktarına bakıldığında, Tintina fayının insan ömrü içinde büyük bir depreme yol açabilecek stres seviyesine ulaştığı belirtiliyor. Bu bulgu, bölgedeki deprem tehlikesinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini gösteriyor.
7.5 büyüklüğündeki bir deprem, uzak Yukon'daki birkaç küçük yerleşim birimini tehdit edebilir. Ancak, Tintina fayının bu denli büyük bir deprem üretme potansiyeline sahip olması, fayın son buzul çağının bitiminden bu yana sessiz kalmış olması nedeniyle dikkat çekici. Bilim insanlarına göre, büyük ve eski fay hatları, yer kabuğunda zayıf bölgeler olarak kalabilir ve zamanla biriken tektonik gerilimi odaklayabilir.
1.000 kilometreden uzun olan Tintina fay hattı, Kuzeydoğu Britanya Kolumbiyası'ndan Yukon üzerinden Alaska'ya kadar uzanıyor. Fayın güney ucunda, Güney Kanada ve Kuzey Montana'da büyük bir vadi oluşturan Rocky Mountain Trench fay hattına bağlanıyor. Kırk milyon yıl önce, Eosen döneminde, Tintina fayının bir tarafı diğerine yılda yaklaşık yarım inç (13 mm) hızla 430 km kaymıştı. Günümüzde ise fay, bazı kesimlerde yalnızca büyüklük 3 ila 4 arasında küçük depremlerle kendini göstererek sessizliğini koruyor.
Ancak, fayın hala bir miktar aktif olup olmadığı veya daha yavaş bir hızla gerilim biriktirip biriktirmediği sorusu uzun zamandır gündemdeki yerini koruyordu. Bu soruyu yanıtlamak için araştırmacılar, Yukon'un uydu verileri ve lidarla (lazer ölçümü ile bitki örtüsünü göz ardı ederek yüzeyin hassas görüntülenmesini sağlayan bir teknoloji) elde edilen lidar görüntülerini kullandı. Bu görüntülerle, fayın yüzeyinde oluşan keskin yükseltiler gibi eski depremlerin izleri araştırıldı.
Araştırmacılar, arazideki bozulmaların tarihlerini, 12.000 yıl, 132.000 yıl ve 2.6 milyon yıl önce meydana geldiği bilinen buzul ilerlemelerinden kalan izleri kullanarak belirledi. Bulgulara göre, 2.6 milyon yıllık süreçte fayın karşıt tarafları yaklaşık 1.000 metre hareket etmiş. Son 136.000 yılda ise bu hareket yaklaşık 75 metre civarında. Bu hareketin birikmesi için yüzlerce depremin gerçekleşmiş olması gerektiği tahmin ediliyor ve bu da yılda 0.2 ila 0.8 mm'lik bir hareket hızına denk geliyor.
Çalışmaya göre, fay hattı en az 12.000 yıldır yüzeyde büyük bir depremle kırılmadı. Araştırmacılar, bu süre zarfında fayda yaklaşık 6 metrelik bir gerilim biriktiğini tahmin ediyor. Fayın normalde 3 ila 10 metre arasındaki gerilim seviyelerinde kırıldığı düşünülürse, mevcut durum potansiyel bir kırılma eşiğinde olduğu anlamına gelebilir. Ancak, bu eşiğe ulaşması için daha binlerce yıl gerekebileceği veya hiç de gerekmeyebileceği, bu durumun tahmin edilmesinin oldukça zor olduğu belirtiliyor.
Fayın Alaska'daki bölümünün aktif olması göz önüne alındığında, Tintina fayının 'uyuyan bir dev' olabileceği yönündeki bulguların şaşırtıcı olmadığı ifade ediliyor. Bu araştırmanın, bölgedeki sismik tehlikeyi bir miktar artırdığı ancak bölgenin zaten sismik olarak aktif olduğunun bilinmesi nedeniyle büyük bir değişiklik yaratmadığı belirtiliyor. Fay, yaklaşık 1.600 nüfuslu Dawson City'ye yakın bir konumda bulunuyor ve büyük bir depremin en çok bu şehri tehdit edebileceği öngörülüyor. Bölgede maden tesisleri bulunması ve deprem kaynaklı heyelan riski de mevcut.
Bu riski daha iyi anlamak için bilim insanlarının, fay hattı boyunca hendekler kazarak geçmişteki depremleri ve sıklıklarını gösteren kaya katmanlarını incelemesi gerekecek. Mevcut durumda, geçmişte birçok depremin gerçekleştiği biliniyor ancak ne sıklıkla olduğu konusunda net bir bilgi bulunmuyor. 6 metrelik gerilimin yüksek bir değer mi olduğu yoksa bir sonraki kırılmadan önce daha uzun bir yol olup olmadığı konusunda belirsizlik sürüyor.
