Kuzey Kanada'da 1.000 kilometreden uzun bir alanı kaplayan Tintina Fay Hattı'nın hareketlendiğine dair yeni bulgular, bölgeyi potansiyel bir büyük deprem riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Yukon ve Alaska'yı birbirine bağlayan bu fay hattının 40 milyon yıldır uykuda olduğu düşünülüyordu, ancak son yapılan bir araştırma bu görüşü değiştiriyor.
Kanada'daki Victoria ve Alberta üniversitelerinden araştırmacılar, zeminde önemli kaymalara neden olan iki nispeten yakın tarihli deprem grubunun izlerini tespit etti. Bu depremlerden ilki 2.6 milyon yıl önce, ikincisi ise 132.000 yıl önce gerçekleşmiş. Bu bulgular, fay hattının uzun süredir sessiz kaldığı yönündeki yaygın kanıyı sorgulatıyor.
Araştırmacılar ayrıca son 12.000 yıl içinde belirgin bir deprem aktivitesi olmadığına dikkat çekiyor. Bu sessizlik dönemi, aslında bir uyarı işareti olabilir. Fay hattının yılda 0.2-0.8 milimetre gibi bir hızla hareketlenip baskı biriktirdiği hesaplanıyor. Bu durum, yakın gelecekte büyük bir depremin meydana gelme olasılığını artırıyor.
Victoria Üniversitesi'nden jeolog Theron Finley, son yıllarda Tintina Fay Hattı boyunca büyüklüğü 3 ila 4 arasında değişen küçük depremlerin tespit edildiğini ancak bunların büyük kırılmalara yol açabilecek bir kapasiteye işaret etmediğini belirtiyor. Finley, "Son yirmi yılda Tintina fay hattı boyunca büyüklüğü 3 ila 4 arasında birkaç küçük deprem tespit edildi, ancak bunların büyük kırılmalara yol açabilecek bir kapasiteye sahip olduğunu gösteren bir şey yok," diyor. Yüksek çözünürlüklü verilerin artmasıyla birlikte fay hattındaki tarihi deprem kanıtlarını yeniden incelediklerini ekliyor.
Ekip, en yeni yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri ve LIDAR (Lazerle Uzaktan Algılama) teknolojisini kullanarak Tintina Fay Hattı'nı detaylı bir şekilde inceledi. Bu analiz, Kanada'nın ormanlık arazisiyle gizlenen dar yüzey kırıklarını ortaya çıkardı. Bu kırıklar, geçmişte meydana gelmiş depremlerin göstergesi olan fay sıyrıklarını (zeminde meydana gelen kaymaları) gösteriyor, ancak yakın jeolojik geçmişe ait bir iz bulunmuyor.
Araştırmacıların hesaplamalarına göre, fay hattı bu süre zarfında yaklaşık 6 metre kaymış olmalıydı ancak kaymamış. Bu basıncın nihayetinde serbest kalması, Richter ölçeğine göre 7.5'in üzerinde bir büyüklükte deprem anlamına gelebilir.
Araştırmacılar, yayınladıkları makalede, "Tintina Fay Hattı, bölge için daha önce tanınmayan önemli bir sismik tehlike oluşturuyor. Eğer son büyük depremden bu yana 12.000 yıl veya daha fazla zaman geçtiyse, fay hattı gerinim birikiminin ileri bir aşamasında olabilir," ifadelerine yer veriyor.
Bu bölge dünyanın en kalabalık yerlerinden biri olmasa da, 1.600 kişinin yaşadığı Dawson City gibi yakın yerleşim yerlerindeki insanlar tehlike altında. Altyapı ve ekosistemlere verilebilecek zararlar da göz önünde bulundurulmalı.
Araştırmacılar, gelecekte deprem tetikleme olasılığını daha iyi anlamak için Tintina Fay Hattı ve benzeri diğer fay hatları üzerinde daha fazla çalışma yapılmasını talep ediyor. Uzmanlar, bölgedeki tarihi sismik aktivite hakkında ne kadar çok veriye sahip olursa, bilgisayar modelleri de gelecekteki olayları tahmin etmede o kadar başarılı olacaktır.
Araştırmacılar, "Geçmişteki depremler arasındaki tekrarlama aralıklarını ve tektonik rejimdeki veya buzul izostatik ayarlamadaki değişimler nedeniyle kayma hızlarının zamanla değişip değişmediğini belirlemek için daha fazla paleosismolojik inceleme gereklidir," diyor. Araştırma, Geophysical Research Letters dergisinde yayımlandı.
