Hayatın en hareketli ve değişim dolu dönemlerinden biri olan genç yetişkinlik (yaklaşık 18-25 yaş), üniversiteye başlama, yeni sosyal çevreler edinme, kariyer planları yapma ve bağımsızlaşma gibi pek çok önemli geçişi beraberinde getirir. Ancak ne yazık ki, bu dönem aynı zamanda kalp sağlığını olumsuz etkileyen alışkanlıkların da yaygınlaşabildiği bir zaman dilimidir.
Yapılan araştırmalar, genç yetişkinliğe geçiş sürecinde kalıcı ve olumlu sağlık davranışlarını sürdürenlerin oranının sadece dörtte bir civarında olduğunu gösteriyor. Daha hareketsiz bir yaşam tarzı benimseme, fast food tüketiminin artması, sigara ve alkol gibi zararlı maddelerin kullanımının yaygınlaşması, bu yaş grubunda kalp sağlığını tehdit eden önemli faktörlerdir.
Kalp hastalıkları, genel olarak yaşlılıkla ilişkilendirilse de, güncel veriler 40 yaş altı bireylerde kalp hastalığı görülme oranlarının son on yılda iki katına çıktığını, sigara kullananlarda ise üç katına yükseldiğini ortaya koyuyor. Bu durum, gelecekteki kalp sağlığının temellerinin aslında çok daha erken yaşlarda, özellikle geç ergenlik ve erken yetişkinlik dönemlerinde atıldığının bir göstergesi.
Uzmanlar, genç yetişkinlik döneminde kazanılan alışkanlıkların ileriki yaşlardaki kalp sağlığını önemli ölçüde şekillendirdiğini belirtiyor. Bu kritik dönemde alınan kararlar, beslenme düzeni, fiziksel aktivite alışkanlıkları, uyku düzeni ve sigara gibi zararlı maddelerden uzak durma gibi faktörler, yaşam boyu sürecek bir kalp sağlığının temelini oluşturuyor.
Kalp hastalıklarının en sık görülen türü olan aterosklerotik kalp hastalığı, damarlarda yağlı plak birikmesi sonucu kan akışının zorlaşmasıyla ortaya çıkar. Kalp sağlığındaki düşüş genellikle orta yaşlarda fark edilir ancak aslında çok daha erken yaşlarda, çoğu zaman bireylerin farkında olmadan başlar. Araştırmalar, yaklaşık 17 yaş civarında kalp sağlığı skorlarında bir düşüşün başladığını gösteriyor. Bu yaştan itibaren beslenme, hareket ve uyku gibi davranışların yanı sıra kan basıncı gibi klinik ölçümler de olumsuz etkilenmeye başlayabiliyor.
Genç yetişkinlerde kalp hastalığı riskini artıran en önemli faktörlerden biri nikotin maruziyetidir. Sigara, elektronik sigara ve diğer nikotin ürünlerinin kullanımı son yıllarda genç yetişkinler arasında büyük bir artış göstermiştir. Nikotin, kan damarlarına zarar vererek plak oluşumunu hızlandırır ve ileriki yaşlarda ciddi kalp sorunları riskini artırır. Göğüs rahatsızlığı veya nefes darlığı gibi belirtiler çok daha sonra ortaya çıksa da, bu semptomların temelini erken yaşlarda atıldığı unutulmamalıdır.
Obezite de erken yaşlarda önemli bir risk faktörüdür. 25 yaş altı gençlerin beşte birinin vücut kitle indeksinin 30 veya üzerinde olduğu ve bu oranın 35 yaşına kadar üçte ikiye ulaşmasının beklendiği tahmin edilmektedir. Buna karşılık, 18-34 yaş arasındaki yetişkinlerin yarısından azı yüksek kolesterol, obezite, yüksek tansiyon ve fiziksel aktivite eksikliğini kalp hastalığı risk faktörleri olarak tanımaktadır. Bu erken uyarı işaretleri, rutin kontroller sırasında fark edilerek gelecekteki kalp hastalıkları için önleyici adımların atılmasına olanak tanır.
Kalp sağlığı sadece bireysel tercihlerle değil, aynı zamanda toplumsal politikalar ve sistemlerle de şekillenir. Sağlık hizmetlerine erişim, yaşam koşulları, eğitim düzeyi ve ekonomik istikrar gibi faktörler de kalp sağlığı üzerinde önemli bir rol oynar. Parklar, yeşil alanlar gibi sağlıklı yaşamı destekleyen çevresel unsurlar, eğitim ve istikrarlı istihdam ise daha iyi sağlık hizmetlerine erişim, daha düşük stres seviyesi ve gıda güvencesi ile doğrudan ilişkilidir.
Sağlıklı sosyal ilişkiler de kalp sağlığını olumlu etkiler. Güçlü ve destekleyici ilişkiler, genel refahın yanı sıra kalp sağlığı üzerinde de olumlu bir etkiye sahiptir. Ancak, sosyal bağlantıların tam olarak nasıl daha sağlıklı yaşamlarla ilişkilendirildiği konusunda, özellikle genç yetişkinlere odaklanan araştırmalara daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır.
Kalp sağlığı için yapılabilecek pek çok şey mevcuttur. Amerikan Kalp Derneği tarafından belirlenen ve bireylerin kalp hastalığı riskini azaltmak için düzenleyebileceği sekiz temel faktörden oluşan 'Esansiyel 8' listesi, bu konuda önemli bir rehber niteliğindedir. Bu faktörlerden dördü sağlık davranışlarıdır: nikotinden kaçınmak, haftada en az 150 dakika orta düzeyde veya yoğun egzersiz yapmak, gece yedi-dokuz saat uyumak ve balık, meyve ve sebzeler açısından zengin bir beslenme düzeni benimsemek. Bu dört davranışta yapılacak küçük iyileştirmeler bile olumlu sonuçlar doğurabilir.
Bu dört davranış arasında, Amerikalı çocukların beslenme konusunda en düşük skorlara sahip olması, yetişkinliğe geçişte iyileştirilmesi gereken önemli bir alan olarak öne çıkıyor. Genç yetişkinlerde pişirme becerilerinin gelişmiş olması, ilerleyen yaşlarda daha sağlıklı beslenme alışkanlıkları ile ilişkilendirilmektedir.
Diğer dört faktör ise klinik ölçümlerdir: kan basıncı, kan şekeri, kolesterol ve vücut kitle indeksi (VKİ). Son yıllarda bu faktörlerden üçünde, yani kan basıncı, kan şekeri ve VKİ'de genç yetişkinler arasında bir kötüleşme gözlemlenmektedir. Bu değişiklikler ileri yaşlara kadar fark edilmeyebilir ancak erken dönemde takip edilmeleri, harekete geçme fırsatı sunar. Bir sonraki sağlık kontrolünüzde, kalp sağlığınız hakkında doktorunuza danışmaktan çekinmeyin. Kendinizi çok genç hissetseniz bile, bugün atılacak basit bir adım, yıllar sonraki sağlığınız üzerinde büyük bir fark yaratabilir.
