Sosyal medyada kadınların erkeklerden bir ila iki saat daha fazla uykuya ihtiyacı olduğu yönünde iddialara sıkça rastlanıyor. Peki, bilimsel araştırmalar bu konuda neler söylüyor ve bu durum gerçek hayattaki durumla nasıl örtüşüyor?
Uyku süresi, biyoloji, psikoloji ve toplumsal beklentilerin karmaşık bir etkileşiminin ürünüdür. Aynı zamanda uyku süresinin nasıl ölçüldüğü de önemli bir faktördür.
Bilimsel Veriler Ne Gösteriyor?
Araştırmacılar genellikle uyku süresini iki farklı yöntemle ölçerler:
- Kişilerin ne kadar uyuduklarını kendi bildirmeleri (öz-bildirim). Ancak insanlar, uyudukları süreyi tahmin etmede şaşırtıcı derecede yanıltıcı olabiliyorlar.
- Araştırma düzeyinde, giyilebilir uyku takip cihazları veya bir laboratuvar ortamında beyin dalgalarını, solunumu ve hareketleri kaydeden polisomnografi gibi nesnel ölçüm araçları kullanılması.
Nesnel verilere bakıldığında, iyi yapılmış çalışmalar genellikle kadınların erkeklerden yaklaşık 20 dakika daha fazla uyuduğunu gösteriyor. Yaklaşık 70.000 kişiyi kapsayan küresel bir araştırma, giyilebilir uyku takip cihazları kullanan katılımcılar arasında yaş grupları genelinde tutarlı ve küçük bir fark olduğunu ortaya koydu. Örneğin, 40-44 yaş arasındaki erkekler ve kadınlar arasındaki uyku farkı yaklaşık 23-29 dakika civarındaydı.
Polisomnografi kullanan bir başka büyük çalışma ise kadınların erkeklerden yaklaşık 19 dakika daha uzun süre uyuduğunu buldu. Bu çalışmada kadınlar ayrıca daha fazla derin uyku süresine sahipti; gecelerinin yaklaşık %23'ünü derin uykuda geçirirken, erkeklerde bu oran yaklaşık %14'tü. Çalışma ayrıca sadece erkeklerin uyku kalitesinin yaşla birlikte azaldığını da tespit etti.
Bu bulguların temelindeki önemli bir nokta, bireysel uyku ihtiyaçlarımızın büyük ölçüde farklılık göstermesidir. Kadınlar ortalamada biraz daha fazla uyuyabilirler, tıpkı ortalamada biraz daha kısa boylu olmaları gibi. Ancak herkes için geçerli tek bir uyku süresi olmadığı gibi, evrensel bir boy tanımı da bulunmamaktadır.
Her kadının fazladan 20 dakikaya (hatta iki saate) ihtiyacı olduğunu öne sürmek, meselenin özünü kaçırmak anlamına gelir. Bu, tüm kadınların tüm erkeklerden daha kısa olması gerektiğini iddia etmek gibidir.
Kadınlar biraz daha uzun ve derin uyumalarına rağmen, sürekli olarak daha kötü uyku kalitesine sahip olduklarını bildiriyorlar. Ayrıca, uyku bozukluğu teşhisi konma olasılıkları erkeklere göre yaklaşık %40 daha fazladır.
Laboratuvar bulguları ile gerçek dünya arasındaki bu uyumsuzluk, uyku araştırmalarında iyi bilinen bir bulmacadır ve bunun birçok nedeni bulunmaktadır.
Örneğin, birçok araştırma ruh sağlığı sorunları, kullanılan ilaçlar, alkol tüketimi ve hormonal dalgalanmaları dikkate almıyor. Bu faktörler ise gerçek dünyada uyku düzenini şekillendiren unsurlardır.
Laboratuvar ve yatak odası arasındaki bu uyumsuzluk, uykunun bir boşlukta gerçekleşmediğini hatırlatır. Kadınların uykusu, biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin karmaşık bir karışımı tarafından şekillenir ve bu karmaşıklığı tekil çalışmalarda yakalamak zordur.
Biyolojik Nedenler
Uyku sorunları, ergenlik döneminde cinsiyetler arasında farklılaşmaya başlar. Gebelik, doğum sonrası ve menopoz öncesi dönemlerde ise bu sorunlar tekrar artış gösterir.
Özellikle östrojen ve progesteron gibi yumurtalık hormonlarının dalgalanan seviyeleri, uykudaki bu cinsiyet farklılıklarının bir kısmını açıklamaya yetiyor.
Örneğin, birçok kız ve kadın, östrojen ve progesteron seviyelerinin düşmeye başladığı adet döngüsünün öncesindeki dönemde daha kötü uyku yaşadıklarını bildiriyor.
Uyku üzerindeki en iyi belgelenmiş hormonal etki, menopoz öncesi dönemde östrojen seviyelerindeki düşüştür. Bu durum, özellikle sabaha karşı 3'te uyanma ve tekrar uykuya dalma zorlukları gibi uyku bozukluklarıyla ilişkilidir.
Bazı sağlık sorunları da kadınların uyku sağlığında rol oynar. Örneğin, tiroid hastalıkları ve demir eksikliği kadınlarda daha sık görülür ve yorgunluk ile uyku bozukluklarıyla yakından ilişkilidir.
Psikolojik Faktörler
Kadınlar depresyon, anksiyete ve travma ile ilişkili bozukluklar açısından çok daha yüksek risk altındadır. Bu durumlar genellikle uyku sorunları ve yorgunluğa eşlik eder. Endişe ve ruminasyon gibi bilişsel kalıplar da kadınlarda daha yaygındır ve uyku üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğu bilinmektedir.
Kadınlara erkeklerden daha sık antidepresan reçete edilir ve bu ilaçlar genellikle uyku düzenini etkiler.
Toplumsal Etkiler
Bakım verme ve duygusal emek yükü hala orantısız bir şekilde kadınların üzerindedir. Bir ülkedeki resmi veriler, kadınların erkeklerden haftada ortalama dokuz saat daha fazla ücretsiz bakım ve iş yükü üstlendiğini gösteriyor.
Birçok kadın uyku için yeterli zaman ayırmayı başarsa da, gündüz dinlenme fırsatları genellikle sınırlıdır. Bu durum, uykunun kadınların ihtiyaç duyduğu tüm onarımı sağlaması üzerinde büyük bir baskı oluşturur.
Kişilerle yapılan çalışmalarda, yorgunluk deneyimlerinin altında yatan nedenler sıklıkla detaylıca incelenir. Kötü uyku belirgin bir neden olsa da, yorgunluk daha derin, altta yatan sağlık sorunları, duygusal gerginlik veya kişinin kendi beklentilerinin yüksekliği gibi durumları da işaret edebilir. Uyku kesinlikle resmin bir parçasıdır, ancak nadiren tüm hikayeyi oluşturur.
Örneğin, kadınlarda daha sık görülen ve uyku sorunlarıyla bağlantılı olan demir eksikliği oranları, üreme çağındaki kadınlarda daha yüksektir. Bu durum, birçok kadının çocuk yetiştirdiği ve yaşamın getirdiği zorluklarla mücadele ettiği zamana denk gelir.
Menopoz öncesi dönemdeki kadınlar, tam zamanlı iş, ergenlik çağındaki çocuklar, yaşlanan ebeveynler ve gece sıcak basmaları gibi durumlarla başa çıkmak zorunda kalabilirler. Bu kadınlar, nesnel ölçümlere göre yeterli veya hatta yüksek kaliteli uyku alıyor olabilirler, ancak bu, uyandıklarında kendilerini dinlenmiş hissettikleri anlamına gelmez.
Mevcut araştırmaların çoğu cinsiyet çeşitliliğine sahip popülasyonları göz ardı ediyor. Bu durum, uykunun sadece biyoloji tarafından değil, aynı zamanda kimlik ve sosyal bağlam gibi faktörler tarafından nasıl şekillendiği konusundaki anlayışımızı sınırlar.
Peki Sonuç Ne?
Kadınlar laboratuvar ortamında daha uzun ve daha iyi uyumalarına rağmen, günlük yaşamda dinlenmiş hissetmek için daha fazla engelle karşılaşırlar.
Dolayısıyla, kadınların erkeklerden daha fazla uykuya ihtiyacı var mı? Ortalama olarak evet, biraz. Ancak daha da önemlisi, kadınların gün boyunca ve gece boyunca şarj olmak ve iyileşmek için daha fazla desteğe ve fırsata ihtiyacı vardır.
