Yüzyıllardır bilim insanlarını meşgul eden antik Maya metinleri, sonunda güneş tutulmalarını nasıl bu kadar doğru tahmin ettiklerinin kapısını araladı. Meksika ve Guatemala'daki yerli medeniyetlerin, Avrupa'nın Amerika kıtasına gelmesinden çok daha önce, iki binyıldan uzun süre boyunca kullandıkları takvimler, gökyüzündeki ve yeryüzündeki önemli olayların zamanlamasını olağanüstü bir doğrulukla tahmin etmelerini sağlıyordu.
Ne yazık ki, bu bilginin büyük bir kısmı ve bu bilgileri içeren metinler, yok edildi ve geriye sadece bu gelişmiş göksel tahmin yöntemlerini yeniden yapılandırmak için birkaç parça kaldı.
11. veya 12. yüzyıla tarihlenen Dresden Kodeksi, Avrupa kolonizasyonundan kurtulan dört hiyeroglif Maya kodeksinden biridir. Bark kağıdından yapılmış 78 sayfalık bu akordeon tarzı kitap, her sayfası el yazımı ve canlı renklerle resimlendirilmiş olup astronomi, astroloji, mevsimler ve tıbbi bilgileri detaylandırıyor.
Güneş tutulmalarını tahmin etmek, Maya toplumunda oldukça önemli bir konuydu ve bu toplumun işleyişi büyük ölçüde göksel olaylar etrafında şekilleniyordu. Tarihçiler, geçmişteki göksel olayların kayıtlarının tutulmasının, döngüler tekrar ettiğinde uyarıda bulunmayı ve gerekli önlemleri almayı sağladığını belirtiyor.
Örneğin, Ay'ın Güneş'in önünden geçtiği ve gün ışığını kestiği zamanlarda, Maya soyluları Güneş tanrısına güç sağlamak için kan verme törenleri düzenlerdi. Rahip ve yöneticiler, yıkım, yeniden doğuş ve yenilenme döngülerinin devam etmesini sağlamak için hangi ritüellerin yapılacağını ve tanrılara hangi kurbanların sunulacağını bilirdi.
Dresden Kodeksi'ndeki bir tablo, Maya takvim uzmanlarının, 'gün tutucular' olarak bilinen kişilerin, yaklaşık 700 yıl boyunca güneş tutulmalarını tahmin etmelerine olanak sağlıyordu. Bu tablo 405 Ay döngüsünü (11.960 gün) kapsıyordu, ancak bilim insanları bunun nasıl çalıştığını uzun süre çözemedi.
Şimdi ise dilbilimci John Justeson ve arkeolog Justin Lowry, bu takvimin doğru kullanımı için ikna edici bir açıklama sunuyor. Justeson ve Lowry, tablonun son pozisyonunda sıfırlandığı yani sürekli bir döngü içinde kullanılacağı varsayımını reddediyor. Bu şekilde kullanılan tablo, gerçekte doğru sonuçlar vermiyordu.
Araştırmacılar, bunun yerine, mevcut tablonun 358. Ay'ında yeni bir tabloya başlandığı hipotezini öne sürüyor. Bu yaklaşımla, tablonun tahminleri Güneş ve Ay hizalanması için yalnızca yaklaşık 2 saat 20 dakika erken oluyor. Yazarlar, bu yöntemin, 358. Ay'daki sıfırlamalarla biriken küçük sapmaları telafi etmek için, bazen ardıl bir tablonun ilk gününün hizalanmaya göre yaklaşık 10 saat 10 dakika sonra, 223. Ay'da ayarlanacağını da belirtiyor.
Bu tabloyu modern tutulma döngüsü bilgileriyle karşılaştıran araştırmacılar, bu yöntemle Maya'ların 350 ile 1150 yılları arasında kendi bölgelerinde gözlemlenebilen her güneş tutulmasını doğru bir şekilde tahmin edebildiklerini buldular. Bu yöntem, zamanla biriken küçük hataları düzelterek tabloyu süresiz olarak işler durumda tutuyordu.
Bu bulgu, Maya gün tutucularının rolüne ve bu kayıp medeniyetin kozmosla olan ruhani bağının hizmetinde geliştirilen gelişmiş matematiğe büyüleyici bir bakış sunuyor.
