Kronik (uzun süreli) kabızlık sorunu yaşayanlar için beslenme ve içecek önerileriyle ilgili yeni kılavuzlar son günlerde gündemde önemli bir yer tutuyor. İngiliz Diyetisyenler Birliği tarafından hazırlanan bu güncel tavsiyelerin medyada yer alan pek çok haberi, her gün kivi tüketilmesi gerektiği yönündeki önerilere odaklandı. Ancak, bu yaygın ilginin gölgesinde kalan ve kronik kabızlığın yönetiminde önemli bir değişikliği temsil eden başka tavsiyeler de bulunuyor. Özellikle, genel olarak önerilen yüksek lifli diyet yerine farklı yaklaşımların öne çıkması dikkat çekici.
Kılavuzlar Neleri Değerlendirdi?
Araştırmacılar, yetişkinlerde kronik kabızlık için gıda, içecek ve takviye önerileri geliştirmek amacıyla 75 klinik çalışmayı inceledi. Klinik çalışmaların kalitesinin değişkenlik göstermesi nedeniyle, elde edilen verilerin kalitesi konusunda bir fikir birliğine varılması gerekti. Kabızlığın kişiden kişiye farklı anlamlar taşıyabilmesi göz önünde bulundurularak, oldukça geniş bir tanım kullanıldı. Bu tanım, hastaların algıladığı kabızlığın yanı sıra klinik çalışmalarda kullanılan kabızlık tanımlarını da kapsadı. Genel olarak kronik kabızlık, en az üç ay boyunca seyrek, sert dışkılama olarak tanımlanıyor.
Araştırmacılar toplam 59 öneri sundu. Ancak, bu önerilerin çoğunun düşük kaliteli kanıtlara dayandığı belirtildi.
Neden Kivi? Günde Ne Kadar Tüketilmeli?
Araştırmacılar, kabızlığı iyileştirmek için en az dört hafta boyunca günde iki ila üç adet kivi tüketilmesini önerdi. Yeşil kivi veya altın kivi fark etmeksizin, kanıtlar kivinin faydalı olduğunu açıkça gösteriyor. Peki, kivi kabızlığa nasıl yardımcı oluyor? Bunun birkaç nedeni var:
- Kivide bulunan lif, suyla karıştığında diğer meyvelerin lifine oranla daha fazla şişiyor. Bu şişme, dışkıyı daha hacimli hale getirerek bağırsaklardan geçişini kolaylaştırıyor.
- Meyvenin tamamını, kabuğuyla birlikte tüketmek, sadece etli kısmını yemekten daha fazla lif sağlar. Ancak kabuksuz kivi tüketmek de gayet yeterlidir.
- Yeşil kivi, mide ve ince bağırsakta proteinlerin sindirimine yardımcı olan 'aktinidin' adlı bir enzim içerir. Bu enzim, gıda proteinlerini daha yumuşak ve bağırsaklardan geçişi daha kolay hale getirerek kabızlığa yardımcı olabilir.
- Kivide bulunan 'rafid' adı verilen kristal yapılar, bağırsaklardaki mukus üretimini artırarak dışkının kayganlaşmasına ve rahatça geçmesine yardımcı olduğuna inanılıyor.
- Kivi tüketimi, kabızlıkla ilişkilendirilen metan üreten bakteri türlerinin sayısında azalmaya yol açabilir.
Maden Suyu ve Magnezyum
Araştırmacılar, maden suyu içmenin faydalarına da değindi. İki ila altı hafta boyunca günde 0.5-1.5 litre maden suyu içilmesi önerildi. Bunun nedeni, maden suyunun sıklıkla magnezyum içermesidir. Magnezyum, bir müshil etkisi gösterir ve kronik kabızlık için diyet takviyesi olarak sıkça kullanılır.
Kılavuzlar, magnezyum oksidin dışkıyı yumuşatmaya ve dışkılama sıklığını artırmaya yardımcı olduğunu doğruladı. Araştırmacılar, en az dört hafta boyunca günde 0.5-1.5 gram magnezyum oksit alınmasını tavsiye etti. Ancak bu öneri herkes için uygun olmayabilir. Örneğin, böbrek hastalığı olan kişilerin dikkatli olması gerekir. Ayrıca magnezyum takviyeleri, diğer ilaçlarla etkileşime girebilir.
Çavdar Ekmeği
Araştırmacılar, çavdar ekmeğinin kabızlığı beyaz ekmeğe veya yaygın kullanılan müshillere göre daha iyi giderdiğini gösteren çalışmalara atıfta bulundu. En az üç hafta boyunca günde altı ila sekiz dilim çavdar ekmeği tüketilmesi önerildi. Ancak bu, pek çok kişi için pratik olmayabilir. Ayrıca çavdar gluten içerdiği için çölyak hastaları için uygun değildir.
Yüksek Lifli Diyete Gerek Kalmayabilir mi?
Kılavuzlardaki en şaşırtıcı noktalardan biri, genel olarak önerilen yüksek lifli diyetlere yönelik güçlü kanıtların eksikliğiydi. Araştırmacılar, günde en az 25 gram lif tüketen kişilerde kabızlık için genel yüksek lifli diyetlere dair yeterli kanıt bulamadı. Yapılan bir çalışmada, yüksek lifli diyet (25-30 gr/gün) ile düşük lifli diyet (15-20 gr/gün) karşılaştırılmış ve yüksek lifli diyetin kabızlıkta herhangi bir iyileşme sağlamadığı görülmüştür. Düşük lifli diyet uygulayan kişilerin daha az gaz çıkardığı ve daha az şişkinlik yaşadığı belirtilmiştir.
Bu, lifin kabızlığa hiç yardımcı olmadığı anlamına gelmez. Kronik kabızlık için diyetinize daha fazla lif eklemekle ilgili iyi kanıtlar bulunmaktadır. Ancak, kılavuzlar kabızlık için yüksek lifli bir diyete odaklanmak yerine, psyllium gibi bir lif takviyesinden günde en az 10 gram alınmasını önermektedir.
Yüksek lifli diyetler genellikle ulusal diyet kılavuzlarının temel bir parçasıdır. Örneğin, Amerikan Diyet Kılavuzları, bazı yetişkinlerin günde en az 28 gram diyet lifi almasını önermektedir. Yüksek lifli diyetin kolesterol ve kan şekeri seviyelerini düşürmek gibi kesin sağlık faydaları vardır. Ancak artık kronik kabızlığı gidermek için yüksek lifli bir diyete gerek olmayabileceği anlaşılmıştır.
Kılavuzlardan Ne Çıkarabiliriz?
Bu kılavuzlar, önceki kılavuzlara göre hastaların belirtilerine daha uygun, kişiselleştirilmiş ve kanıta dayalı diyet önerileri sunmaktadır. Kivi, kronik kabızlık için güvenli ve etkili bir tedavi olarak kabul edilmektedir. Maden suyu, magnezyum takviyeleri ve çavdar ekmeği de faydalı olabilir. Ancak magnezyum takviyeleri hakkında bir sağlık profesyoneli ile görüşmek, özellikle böbrek hastalığı endişeleri veya başka ilaçlar kullanılıyorsa, faydalı olacaktır.
