Uzay araştırmalarının öncüsü James Webb Uzay Teleskobu, Satürn'ün atmosferinde daha önce hiç görülmemiş, gizemli ve açıklanamayan "karanlık boncuklar" keşfetti. Bu sıradışı yapılar, bilim insanlarını şaşkına çevirdi ve ne olduklarına dair kesin bir sonuca varmalarını engelliyor.
Bu ilginç bulgular, teleskobun Kızılötesi Yakın Görüntüleyici (NIRSpec) cihazıyla, Satürn'ün kuzey kutbunu saran devasa altıgen fırtınanın üzerindeki gaz katmanları incelenirken ortaya çıktı. Gökbilimciler, bu bölgeden geniş kızılötesi spektrum bantlarında emisyonlar bekliyordu. Ancak karşılaştıkları manzara bambaşkaydı: Gezegenin iyonosferindeki yüklü plazma içinde, birbirinden uzak ancak potansiyel olarak birbirine bağlı gibi görünen karanlık, boncuk benzeri yapılar yavaşça süzülüyordu. Dahası, atmosferin alt katmanlarında ise lopsıkı bir yıldız şeklini andıran bir yapı tespit edildi. Bu bulgular, geçtiğimiz günlerde Geophysical Research Letters dergisinde yayımlandı.
Araştırmanın yürütücülerinden, Birleşik Krallık'taki Northumbria Üniversitesi'nden astronomi profesörü Tom Stallard, sonuçların tam bir sürpriz olduğunu belirtti. Stallard, "Bu yapılar tamamen beklenmedikti ve şu an için tamamen açıklanamıyor" dedi.
Satürn'ün meşhur altıgen fırtınası ilk olarak 1980'de uzay araçları tarafından keşfedilmiş ve 2004-2017 yılları arasında yörüngesinde dönen Cassini uzay aracı tarafından ayrıntılı olarak görüntülenmişti. Bu fırtına, gezegenin yüzeyinin üzerinde yaklaşık 29.000 kilometre genişliğinde, altı kenarlı devasa bir kule gibi yükseliyor ve her 10 saatte bir tam tur atıyor. Bilim insanları, bu yapının gezegenin kutbunu çevreleyen bir jet akımı tarafından sürüklendiğine ve gazların özelliklerinden dolayı bu benzersiz şeklini aldığına inanıyor. Ancak bu akışın ve şeklin tam nedenleri henüz tam olarak bilinmiyor. Üst atmosferden gelen zayıf emisyonlar nedeniyle, bu bölgenin davranışını anlamak da zorlaşıyor.
Bu gizemi çözmek amacıyla gökbilimciler, James Webb Uzay Teleskobu'nun NIRSpec cihazını, gezegenin yüzeyinden sırasıyla yaklaşık 1.100 km ve 600 km yükseklikteki iyonosfer ve stratosfer katmanlarına odakladı. Yaklaşık 10 saat süren gözlemler sırasında teleskop, iyonosferdeki pozitif yüklü hidrojen moleküllerini (gezegen atmosferindeki pek çok reaksiyonda rol oynayan H3+) ve iyonosferdeki metan moleküllerini takip ederek bu tuhaf yapıları gözler önüne serdi.
Stallard, "Bu karanlık boncukların, Satürn'ün manyetosferi ile dönen atmosferi arasındaki karmaşık etkileşimlerden kaynaklanabileceğini düşünüyoruz. Bu, Satürn'ün aurorasını besleyen enerji değişimine dair yeni bilgiler sunabilir" diye ekledi. Yıldız şeklindeki asimetrik yapının ise altıgen fırtına deseniyle bir şekilde bağlantılı olabileceği tahmin ediliyor.
Stallard, "İyonosferdeki en karanlık boncukların, stratosferdeki en güçlü yıldız koluyla aynı hizada görünmesi heyecan verici, ancak şu an için bunların gerçekten bağlantılı olup olmadığı veya sadece bir tesadüf olup olmadığı net değil" dedi. Ekip, bu yapıların nedenlerini ve Satürn atmosferi üzerindeki etkilerini anlamak için James Webb Uzay Teleskobu ile daha fazla gözlem yapmayı umuyor. Şu anda Satürn'de gündüz ve gece eşitliğinin yaşanması, güneşin gezegen üzerindeki konumunu değiştirmesiyle desenlerin önemli ölçüde değişebileceği anlamına geliyor. Ayrıca, önümüzdeki günlerde Satürn'ün Dünya'ya en yakın konumuna gelmesiyle, bu gizemli gezegenin sırlarını çözmek için en uygun zaman olacak.
