James Webb Uzay Teleskobu (JWST) tarafından elde edilen yüksek çözünürlüklü görüntüler sayesinde, Dünya'dan yaklaşık 12 milyar ışık yılı uzaklıkta yeni bir "denizanası galaksisi" keşfedildiği düşünülüyor.
Bu galaksi, tek bir tarafından uzanan, adeta dokunaçlara benzeyen gaz ve yıldız izleri gösteriyor. Bu özellik, onu tipik bir denizanası galaksisi yapıyor; yani uzayda hareket ederken yıldız oluşturan maddelerin adeta damla damla geride bıraktığı galaksilerden biri. Her ne kadar bu yeni keşfin gerçekten bu kategoriye girip girmediğini doğrulamak için daha fazla analiz gerekse de, şu ana kadarki tüm işaretler bunu doğruluyor.
JWST tarafından çekilen görüntüleri incelerken bu eşsiz galaksiye rastlandı. Keşfi yapan ekibin araştırması, henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olsa da bilimsel ön baskı sunucusunda (preprint server) yer alıyor. Araştırmacılar, bu tür ilginç bir galaksinin bu kadar hızlı bir şekilde bulunabilmesinin, benzer nesneleri sistematik olarak aramanın gerçekten değerli olacağını belirtiyor.
Denizanası Galaksileri Nasıl Oluşur?
Denizanası galaksileri, "ram basıncıyla soyulma" adı verilen bir fenomenle dokunaçlarını geliştirirler. Bu durum, bir galaksi kümesindeki diğer yakın galaksiler arasındaki yoğun ortamda bir galaksinin hareket etmesiyle meydana gelir. Bu hareket, sonunda gezici galaksiden bazı gaz ve yıldızları dışarı iterek geride kalmalarına neden olur. Bu dokunaçlar bazen çok sayıda yıldızın oluşumunu tetikler.
Gökbilimciler, yakın uzayda bu tür basınçla soyulmanın nadir olmadığını düşünseler de, denizanası aşaması kozmik zaman ölçeğinde oldukça kısa sürer. Bu nedenle, bu tür oluşumları kaybolmadan önce görüntülemek oldukça sıra dışıdır.
Ancak, JWST'nin bu yeni denizanası galaksisini gözlemlediği evrenin daha uzak noktalarında ne kadar yaygın oldukları hakkında henüz net bir bilgi bulunmuyor.
Denizanası galaksileri, galaksi evrimini ve yıldız oluşumunu incelemek için önemli bir fırsat sunar. Yoğun ortamlardaki bazı galaksiler, diğerlerine göre çok daha az yeni yıldız oluşturur ve bunun nedenlerini anlamak, galaksilerin zaman içinde nasıl değiştiğini kavramamız için temel bir öneme sahiptir.
Yıldızlar da ram basıncıyla soyulmadan etkilenir. Bir denizanası galaksisinin ardında yeni yıldızların yoğun bir şekilde oluştuğu görülse de, galaksinin merkezindeki gaz kaybı orada oluşumu engelleyebilir.
Ram basıncıyla soyulma, yeni gözlemler için en iyi açıklama olsa da, galaksinin bu şekilde görünmesinin başka olası nedenleri de olabilir ve bunlar henüz tamamen dışlanamaz. Galaksinin uzantıları bir illüzyon olabilir; dokunaçları gösteren görüntünün bazı kısımları, bulanıklık yaratan bir yöntemle çekildiği için belirli bir belirsizlik barındırıyor.
Sıradaki Adımlar
Denizanası galaksileri hakkındaki sınırlı mevcut verilerle, uzayda bu kadar uzakta bir denizanası galaksisinin nadir olup olmadığı gökbilimciler için henüz net değil. Bilim insanları, bu tür galaksilerin daha fazla keşfedilmesinin, gelecekteki araştırmalar için daha fazla ipucu sağlayacağını belirtiyor.
Araştırma ekibi, gözlemlediklerinin gerçekten bir denizanası galaksisi olup olmadığını kesin olarak belirlemek amacıyla, diğer teleskoplardan veri toplayarak görüntüyü keskinleştirmeyi umuyor.
