Onlarca yıldır, Güneş Sistemi'nin erken dönemlerinde dış bölgelerde suyun yaygın olduğuna inanılıyordu. Kuyruklu yıldızlar ve asteroitlerin, yaklaşık 4 milyar yıl önceki Geç Ağır Bombardıman dönemi sırasında Dünya'ya ve iç gezegenlere nem taşıdığı düşünülüyordu. Kuiper Kuşağı gibi yerlerde bol miktarda buz bulunması bu fikri desteklese de, bu hipotez ancak erken oluşum aşamasındaki güneş dışı sistemler incelenebilir hale geldiğinde test edilebildi.
James Webb Uzay Teleskobu (JWST) sayesinde bilim insanları nihayet bu teorinin doğru olduğuna dair sağlam kanıtlar elde etti. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, uzay teleskobu Dünya'dan 155 ışık yılı uzaklıkta bulunan, Güneş benzeri genç bir yıldız olan HD 181327'nin yörüngesindeki enkaz diskinde su buzunu tespit etti.
Sadece 23 milyon yaşında olan bu sistem, Güneş Sistemi'ne (4.6 milyar yıl ve artıyor) kıyasla oldukça genç. Sonuç olarak, yıldız henüz gezegenler sistemini oluşturmak için birleşmemiş bir enkaz diski ile çevrili. Bu kadar genç yıldızları incelemek, gök bilimcilerin hala oluşumun erken aşamalarındaki bir sistemi gözlemlemesine olanak tanıyor.
Araştırmacılar, HD 181327'yi JWST'nin yakın kızılötesi tayf ölçerini (NIRSpec) kullanarak gözlemledi ve sistemin enkaz diskinin dış kısımlarında suya ait belirgin kimyasal izleri ortaya çıkardı.
Beklendiği gibi, sistemdeki su buzunun çoğu dış enkaz halkasında bulundu ve kütlesinin yüzde 20'sinden fazlasını oluşturuyordu. Kuiper Kuşağı gibi, su 'kirli kar topları' şeklinde, yani ince toz parçacıklarıyla karışmış buz halindeydi.
Araştırmacılar yıldıza ne kadar yakın baktıysa, o kadar az su buldular. Diskin kenarından yarı yola kadar olan malzemenin sadece yüzde 8'i buzdan oluşuyordu ve sistemin merkezine doğru neredeyse hiç buz tespit edilmedi. Bu durum muhtemelen yıldızın ultraviyole radyasyonundan kaynaklanan buharlaşmadan kaynaklanıyor, ancak önemli miktarda suyun kayaların ve gezegenimsilerin içinde kilitlenmiş olması da mümkün.
Su buzu, genç yıldızların etrafındaki gezegen oluşumunu büyük ölçüde etkilediğinden, elde edilen sonuçlar araştırmacılara güneş sistemi gelişimini yöneten süreçleri incelemek için yeni fırsatlar sunuyor. Bu keşifler aynı zamanda NASA'nın Spitzer Uzay Teleskobu'nun bu sistemi 2008'de gözlemlediğinde ima ettiği şeyleri de doğruluyor.
Araştırma ekibi, elde ettikleri verilerin kendi Güneş Sistemi'mizdeki Kuiper Kuşağı nesneleriyle yapılan son gözlemlere şaşırtıcı derecede benzediğini belirtiyor.
Webb'in gözlemleri ayrıca yıldız ile enkaz diski arasında geniş, tozsuz bir boşluk olduğunu ortaya çıkardı. Yıldızdan daha uzakta, enkaz diski sayısız kirli kar topu ve küçük gezegenlerle dolu olan Kuiper Kuşağı'na benziyor. Ayrıca ekip, HD 181327'de de Kuiper Kuşağı'nda olduğu gibi çarpışmaların hala meydana geldiğini fark etti.
Araştırmacılar, HD 181327'nin çok aktif bir sistem olduğunu ve enkaz diskinde düzenli, devam eden çarpışmalar yaşandığını söylüyor. Bu buzlu cisimler çarpıştığında, Webb'in algılaması için mükemmel boyutta olan küçük tozlu su buzu parçacıkları serbest kalıyor.
Bu gözlemlerle birlikte, gök bilimciler JWST ve yakında fırlatılacak diğer yeni nesil teleskopları kullanarak su buzunu ve enkaz disklerini yakından gözlemlemeye devam edecekler.
Bu aktif olarak oluşan gezegen sistemlerini incelemek, gezegen oluşum modellerine ışık tutacak ve kendi Güneş Sistemi'mizin nasıl oluştuğuna dair yeni bilgiler sağlayacaktır.
Ekibin sonuçları saygın bir bilim dergisinde yayınlandı.
