Haziran 2022'de, İzlanda'daki bir araştırma projesinden bir bilim insanı, bir ringa balığı sürüsüyle beslenen bir katil balina (orka) grubunu gözlemliyordu. Tam bu sırada, grubun genç bir üyesi gibi görünen bir şeyde tuhaf bir durum fark etti. İlk başta bunun bir orka yavrusu olduğunu düşündüler ancak boyutu çok küçüktü ve tipik yavru orka renklerine sahip değildi. Araştırmacı, gördüğü hayvanın tamamen farklı bir tür olduğunu anladı: Bir yavru pilot balina.
Ekip, hava koşulları karaya dönmelerini gerektirene kadar orka grubunu neredeyse üç saat boyunca gözlemledi. Ertesi gün grubu tekrar buldular ancak yavru pilot balina ortada yoktu.
Bilim insanları, 2021'den 2023'e kadar İzlanda açıklarında her yıl orkaların yavru pilot balinalarla etkileşime girdiğini fark etti. Her etkileşim kısa sürdü ve farklı orka grupları ile farklı yavru pilot balinalar arasında gerçekleşti. Şimdi, yayımlanan yeni bir çalışmada, araştırmacılar 2022 ve 2023'teki olayları tanımlıyor ve üç potansiyel açıklama sunuyor: avlanma, oyun veya ebeveynlik içgüdüsü.
Tüm gözlemlerde, haftalık yavru pilot balinalar, bilim insanlarının 'eşelon pozisyonu' olarak adlandırdığı, yani yavru balinanın yetişkin orkanın yanında ve biraz arkasında bulunduğu bir pozisyonda bir dişi orkanın yanında yüzüyordu. 2022 ve 2023 vakalarında, katil balinalar zaman zaman yavruyu hafifçe itiyorlardı. 2023'te bir yavrunun grubun önünde yüzdüğü görüldü, muhtemelen kaçmaya çalışıyordu. Hatta bir noktada bir orkanın sırtında, karnı yukarı gelecek şekilde sudan kaldırıldı.
İlk potansiyel açıklamaya göre, katil balinalar genç pilot balinaları yaşayan birer "öğle yemeği kutusu" gibi etraflarında tutuyor olabilirlerdi. İzlanda'daki bazı orkaların fok ve domuz balığı yedikleri biliniyor. Ancak araştırmacılar, İzlanda'daki orkaların ağırlıklı olarak balık yediğini ve pilot balina yavrularına karşı belirgin bir saldırgan davranış sergilemediklerini belirtiyorlar. Bu nedenle, avlanma olasılığının daha düşük olduğunu, ancak imkansız olmadığını söylüyorlar.
Alternatif olarak, katil balinalar genç balinalarla oynamış veya onları avlanma pratiği yapmak için kullanmış olabilirlerdi. İzlanda'daki orkalar genellikle ringa balıklarını sürüler halinde toplarlar ve pilot balina yavrularını av oyunlarına dahil etmiş olabilirler.
Son olarak, katil balinalar ebeveynlik içgüdülerini genç yavrulara genişletmiş olabilirlerdi. Doğadaki balina ve yunuslar genellikle kendi gruplarındaki diğer üyelerin yavrularına bakarlar ve nadir de olsa yunusların farklı türlerden yavruları evlat edindiği görülmüştür. Ancak araştırmacılar, pilot balina yavrularının durumunda, etkileşimlerin kısa süreli görünmesi nedeniyle ilişkiyi evlat edinme olarak kategorize etmeyeceklerini söylüyor. Genç pilot balinalar sütsüz yaşayamazdı ve dişi orkalardan hiçbiri o sırada emzirmiyordu.
Bu üç olasılığın birbirini dışlamadığını da ekliyorlar. Bir orka grubunun bir pilot balinayla tesadüfen karşılaşmış olabileceğini ve bazı bireylerin balinayla oynarken diğerlerinin onu beslemeye çalışmış olabileceğini belirtiyorlar.
Bu gizemli durumun diğer eksik parçaları ise, orkaların her seferinde bir pilot balina yavrusuyla nasıl karşılaştığı ve o yavruya daha sonra ne olduğu sorularıdır. Araştırmacılar, yavrunun kayıp mı olduğunu, terk mi edildiğini yoksa orkaların yavruyu aktif olarak almak için mi yaklaştığını merak ediyorlar. Ayrıca, yavruların kaçıp kaçmadığını, öldüğünü mü yoksa orkalar tarafından öldürülüp yenildiğini mi sorguluyorlar.
Bu yeni çalışmaya dahil olmayan bir başka ekoloji araştırmacısı, pilot balinaların orka gruplarıyla çekilmiş fotoğraflarını gördüğünde çok şaşırdığını söylüyor. Daha önce Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri açıklarındaki orkaların domuz balıklarıyla etkileşimlerini inceleyen araştırmacı, bu etkileşimlerin besleme, av pratiği veya "oyun" motivasyonlu olabileceğini ve sıklıkla domuz balıklarının ölümüyle sonuçlandığını gözlemlemişti. İzlanda'daki orkalarda da bu kadar benzer davranışlar görmenin büyüleyici olduğunu belirten araştırmacı, orkaların pilot balinalarla etkileşimlerinin, domuz balıklarıyla olan etkileşimlerinde görüldüğü gibi, büyük ölçüde besleme veya oyun davranışlarından kaynaklanıyor gibi göründüğünü ekliyor.
Bazı araştırmacılar, İzlanda açıklarındaki olağandışı etkileşimlerin iklim değişikliğinin bir sonucu olabileceği spekülasyonunda bulunuyor. Çünkü pilot balinaların, orkaların yaşam alanlarıyla çakışan daha sıcak sulara doğru hareket eden uskumru sürülerinin artan sıklıkla takip ettiği görülüyor. Araştırma ekibi, önümüzdeki yaz, genç pilot balinaların orkalarla nasıl karşılaştığını ve başlarına ne geldiğini nihayet gözlemleyebilmeyi umuyor.
