İskoçya'nın Skye Adası'nda, Jura dönemine ait, yarısı kertenkele yarısı yılanı andıran gizemli bir sürüngen fosili bulundu. 167 milyon yıl önce yaşayan bu canlının avlanmak için kullandığı kancalı, yılan benzeri dişlere sahip olduğu yeni bir çalışmada ortaya çıktı.
Breugnathair elgolensis olarak adlandırılan bu yeni keşfedilen tür, "Elgol'un sahte yılanı" anlamına geliyor. Bu isim, canlının kafa karıştırıcı anatomisine ve fosilin bulunduğu adanın Elgol bölgesine bir göndermedir. Bilimsel çalışma bu hafta bir dergide yayımlandı.
Araştırmacılara göre, yaklaşık 41 santimetre uzunluğunda olan B. elgolensis, o dönemdeki ekosisteminin en büyük kertenkelelerinden biriydi. Bilim insanları, bu canlının daha küçük kertenkeleleri, erken dönem memelilerini ve hatta küçük otobur dinozorları avladığını düşünüyor.
Canlının çenesi yılan gibiydi ve modern pitonlara benzer kavisli dişlere sahipti. Ancak vücudu kısa ve kertenkeleler gibi tam gelişmiş uzuvlara sahipti. B. elgolensis'in, kafatasının arka kısmı gibi bazı kemiklerinde geko benzeri özellikler de bulunduğu belirtiliyor. Araştırmacılar hala bu canlının evrimsel geçmişini çözmeye çalışıyor, ancak bu keşif, erken yılan evrimine bakış açımızı değiştirebilir.
Bilim insanlarının erken kertenkele ve yılan evrimi hakkındaki bilgileri henüz sınırlı. Her iki hayvan da yaklaşık 190 milyon yıl önce ortaya çıkan Squamata adı verilen bir gruba ait. Bu grubun üyeleri arasında bazı benzerlikler bulunsa da, genel olarak kertenkelelerin dört uzvu varken, yılanların uzuvsuz olduğu biliniyor.
Araştırmanın ortak yazarlarından biri, Skye Adası'ndaki Jura dönemi fosil yataklarının, kertenkeleler de dahil olmak üzere birçok canlı grubunun erken evrimini anlamamız açısından dünya çapında bir öneme sahip olduğunu belirtti. Bu dönemde kertenkeleler de çeşitlenmeye başlamıştı.
Fosili ilk kez 2015 yılında bulan araştırmacılar, B. elgolensis'i incelemek için yaklaşık on yıl harcadı. Bu süreçte yüksek güçlü röntgen ve bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları gibi yöntemler kullanıldı.
Araştırmacılar, B. elgolensis'in daha önce yalnızca diğer fosil parçalarından bilinen Parviraptoridae adı verilen bir Squamata alt grubuna ait olduğunu belirledi. Yılan benzeri kemiklerin geko benzeri kemiklere yakın bulunması, bazı bilim insanlarının bu iki kemiğin farklı hayvanlara ait olduğunu düşünmesine neden olmuştu. Ancak bu yeni fosil, tek bir türün her iki özelliği de taşıdığını kanıtlıyor.
Araştırmacılar, yılanların B. elgolensis gibi türlerden mi evrimleştiği yoksa benzer ağız yapılarının bağımsız olarak mı geliştiği konusunda henüz kesin bir sonuca varamadı. B. elgolensis'in, tüm kertenkele ve yılanların atası olabilecek bir köken soy hattı olma ihtimali de bulunuyor.
Araştırmanın baş yazarı, bu fosilin önemli bir adım olduğunu ancak henüz tüm soruları yanıtlamadığını, ancak yılanların kökenini anlamak için duydukları heyecanı artırdığını belirtti.
