İnternetin yükselişi, çizgi roman dünyasında devrim yarattı. Çizerlere yeni araçlar ve yayın mecraları sunarken, aynı zamanda 1990'ların sonlarında viral hale gelen meme'lerin doğuşuna da zemin hazırladı. Ohio State Üniversitesi'nden İngilizce Profesörü Michelle Ann Abate, yayımladığı bir makalede, özellikle 'image macro' olarak bilinen meme'lerin, işleyiş biçimleri ve yaratıcı yönleriyle dijital çizgi romanın yeni bir türünü temsil ettiğini savunuyor.
Abate, uzmanlık alanının grafik romanlar ve çizgi romanlar olduğunu, uzun yıllardır bu alanda pek çok kitap yayımladığını belirtiyor. En son kitabı, tek panellik çizgi romanların kültürel tarihini ele alıyor. Abate, COVID-19 pandemisi sırasında tek panellik çizgi romanları incelerken, aynı zamanda arkadaşlarıyla sıkça meme paylaştığını ve bu iki görsel anlatım biçimi arasında şaşırtıcı derecede fazla benzerlik olduğunu fark ettiğini söylüyor. Hem görsel hem de metinsel öğelerin bir araya gelişi, işleyiş mekanizmaları açısından bu iki tür arasında daha çok devamlılık olduğunu ifade ediyor.
Bu gözlemi üzerine daha sistematik bir araştırma yapmaya karar veren Abate, meme kelimesinin kökenini de ele alıyor. Evrim biyologu Richard Dawkins'in 1976'da yayımladığı "Bencil Gen" kitabında kültürel aktarım birimi olarak tanımladığı bu terim, internet öncesi dönemde fikirler, sloganlar, modalar ve hatta mimari yapılar için kullanılıyordu. Günümüzde ise meme, internette hızla popülerleşip kullanıcıdan kullanıcıya yayılan çevrimiçi içerik anlamına geliyor.
Abate'ye göre, meme'ler ile çizgi romanlar arasında güçlü bir bağ bulunuyor ve meme'ler bu türün evriminde yeni bir aşamayı temsil ediyor. Her ikisinde de mizah, görsel ve metinsel unsurların uyumlu bir şekilde kullanılmasıyla ortaya çıkıyor. Çizgi romanlarda genellikle hem görsel hem de metin aynı kişi tarafından oluşturulurken, meme'lerde önceden var olan görseller yeni metinlerle yeniden yorumlanıyor. Abate, bu durumu müzikteki "sampling" (örnekleme) sanatına benzetiyor; sonuç yine özgün bir eser ortaya koyuyor.
Hatta popüler dergilerin düzenlediği çizgi karikatür yarışmaları, Abate'ye göre bir tür meme üretme platformu işlevi görüyor. Bu yarışmalarda, okuyuculardan tek panellik bir çizime uygun esprili bir metin yazmaları isteniyor. Abate, bunun daha üst düzey bir çaba olarak görülse de, aslında bir şablon görsel üzerinden herkesin yaratıcılığını sergilediği bir meme üretimi olduğunu belirtiyor.
Meme'ler, çizgi roman türünü hem yansıtıyor hem de değiştiriyor. Özellikle çevrimiçi yapısı, formatlamayı etkiliyor. Çok panelli meme'ler, telefonlarda kaydırma eylemine uygun olarak genellikle dikey olarak sıralanıyor. Bu dikey sıralama, okuyucunun her bir bölümü daha dikkatli incelemesine ve argümanları bir tartışma çerçevesinde değerlendirmesine olanak tanıyor.
Scott McCloud'un dijital çizgi romanların sınırsız potansiyelini anlattığı "Reinventing Comics" kitabında bahsettiği "sonsuz tuval" kavramı, meme'lerin farklı bir sonsuzluk potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor. Abate'ye göre meme'ler, birbirini tekrar eden, dönüştürülen ve yeniden yorumlanan sonsuz sayıda "sayfa" gibi düşünülebilir. Bu tekrar ve yeniden kullanım döngüsü, onları eğlenceli ve viral hale getiren temel unsur olarak öne çıkıyor.
İyi bir meme'in sahip olması gereken özelliklere de değinen Abate, sadece görselliğin yeterli olmadığını, bu görselin bir metinle kolayca eşleştirilebilmesi gerektiğini vurguluyor. Görselin, tanınabilecek kadar belirgin, ancak farklı durumlara uyarlanabilecek kadar da esnek olması gerektiğini belirtiyor. Yani, bir meme'in kalıcı olabilmesi için genellenebilir olması gerekiyor.
Abate, Coldplay konserindeki bir olayın hızla meme'e dönüşmesini ancak uzun ömürlü olmamasını buna örnek olarak gösteriyor. Bu tür meme'lerin belirli bir olaya veya skandala bağlı kaldığını ve zamanla ilgi görebileceğini, ancak "Distracted Boyfriend" veya "This is Fine" gibi genel geçer temalara sahip olanların siyasi, kültürel veya popüler kültür olaylarına kolayca uyarlanabildiği için daha kalıcı olduğunu ekliyor.
