Bir zamanların teknoloji devi Intel, son yıllarda adeta kabus dolu günler yaşıyor. Şirketin modernleşme çabaları ve yeni mimarilere geçiş denemeleri istenen etkiyi yaratamadı. Özellikle işlemci cephesinde, mevcut mimarileri AMD'nin güçlü işlemcileri karşısında rekabette zorlanırken, ekran kartı tarafında da piyasaya geç ve eksik çıkan ürünler umulan başarıyı getiremedi. Son darbe ise, geleceğin teknolojisi olarak görülen 18A üretim teknolojisi için fason üretim sözleşmelerini kaybetmeleriyle geldi. Tüm bu olumsuzluklar, şirketin CEO'su Lip-Bu Tan'ın yaptığı iç konuşmalarda ortaya çıkan acı gerçekle perçinlendi.
Sektör kaynaklarına göre, bir zamanlar Amerikan inovasyonunun kalesi olan Intel için bu durum adeta bir hayatta kalma mücadelesine dönüştü. CEO Tan'ın ifadelerine göre şirket, artık önde gelen çip üreticileri arasında ilk 10'da bile yer almıyor. Her ne kadar uzun yıllara dayanan köklü geçmişi nedeniyle hala önemli bir oyuncu olsa da, AMD, Nvidia, Apple, TSMC ve hatta Samsung gibi firmalar günümüzde çok daha başarılı bir konumda. Dünya genelindeki çalışanlarıyla yaptığı bir soru-cevap oturumunda konuşan Intel CEO'su, durumun vahametini şu sözlerle aktardı:
“Yapay zeka konusunda, ne yazık ki çok geç kaldık. Yarı iletken şirketleri arasında ilk 10'da değiliz. Ne yazık ki, sektörde büyük bir oyuncu değiliz.”
Bu itiraf, Intel'in onlarca yıl önce işlemci pazarında neredeyse tekel konumunda olduğu günlerden ne kadar uzaklaşıldığını gözler önüne seriyor. Öyle ki, bir dönem Intel o kadar güçlüydü ki, 2005 yılında Nvidia'yı 20 milyar dolara satın almayı bile düşünmüştü. Bugün Nvidia'nın piyasa değeri 4 trilyon doları aşmış durumda.
Intel, AMD'yi uzun süre gerçek bir rakip olarak görmedi ve Ryzen serisi piyasayı kasıp kavurana kadar bu durumu ciddiye almadı. Şimdi ise her zamankinden daha fazla insan AMD sistemlerini tercih ediyor. Dahası, AMD sadece masaüstü bilgisayarlarda değil; Steam Deck ve Rog Ally X gibi popüler taşınabilir konsollara ve Xbox Series ile PlayStation 5 gibi büyük konsollara da güç veriyor. AMD aynı zamanda, Intel'in önemli rakiplerinden TSMC ile yakın bir iş birliği içinde çalışırken, Intel kendi çiplerini bünyesinde üretmeye devam ediyor.
Kendi üretim tesislerine sahip olmak, bir zamanlar Intel için büyük bir güçken, günümüzde adeta bir yük haline geldi. Kendi üretim tesislerinin (node'ların) Tayvan'daki rakiplerinin gerisinde kalması, Intel işlemcilerinin tam potansiyeline ulaşmasını engelledi. Aslında, şirket 2023'ten itibaren bazı kritik bileşenlerin üretimini TSMC'ye devretmeye başlamış, 2025 itibarıyla üretimin yaklaşık %30'unu dış kaynaklardan sağlamaya başlamıştır. Bu durum, Intel'in uzun süredir iç üretimden kaynaklanan kısıtlamalarını fark etmesindeki gecikmeyi de gözler önüne seriyor.
Bu zorlu sürecin bir yansıması olarak Intel, maliyetleri düşürmek amacıyla dünya genelinde binlerce çalışanını işten çıkarıyor. Gelecek nesil üretim teknolojileri için yapılan yüksek Ar-Ge harcamaları maliyetleri artırmış, geçen yılın üçüncü çeyreğinde 16 milyar dolarlık bir zararla karşı karşıya kalan şirket için mevcut durum sürdürülebilir olmaktan çıkmıştı. CEO Tan, Intel'in yeniden dirilişinin bir “maraton” olacağını ve şirket kültürünü değiştirmek, sektörün değişen taleplerine “alçakgönüllülükle” kulak vermek istediklerini belirtti. Intel, özellikle yapay zeka alanının yükselişiyle birlikte daha hızlı, daha keskin ve daha acımasız rakipler olan AMD ve NVIDIA'ya benzemek istiyor.
Yapay zeka uzun süredir var olsa da, yapay zeka alanında ikinci bir büyük patlama OpenAI'nin ChatGPT'si ile yaşandı ve makine öğreniminde yeni bir dönemi başlattı. Bu yeni çağın gücü neredeyse tamamen Nvidia'nın veri merkezi GPU'larından geliyor; bu da Intel'in pozisyonunu değerlendiremediği bir başka sektörü daha vurguluyor.
Intel bunun yerine, yapay zeka işleme gücünü doğrudan bilgisayarlar gibi cihazlara getirerek bulut tabanlı çözümlere bağımlılığı azaltmayı hedefleyen 'uç yapay zeka' (edge AI) teknolojisine odaklanmayı planlıyor. Tan ayrıca, yapay zeka sistemlerinin sürekli insan girdisi olmadan otonom bir şekilde hareket edebildiği yeni gelişmekte olan 'aracı yapay zeka' (agentic AI) alanının da önemli bir büyüme alanı olduğunu vurguladı. Son dönemdeki üst düzey işe alımların, Intel'i yapay zeka alanında yeniden rekabetçi hale getirebileceği konusunda iyimser olduğunu ifade eden Tan, daha fazla yetenek transferinin yolda olduğunun sinyalini verdi: “Beklemede kalın. Birkaç kişi daha ekibimize katılıyor.” Bu noktada, Nvidia'nın çok ileride olduğu göz önüne alındığında, Intel'in farklı bir yaklaşımla aradaki farkı kapatmaya çalışması heyecan verici.
Bununla birlikte, Intel veri merkezi işlemcileri konusunda da geride kaldı; AMD'nin EPYC serisi geçen yıl bu alanda onları geride bıraktı ve şirketin güvenini daha da sarstı. Geçen yıl, Intel yönetim kurulu eski CEO Pat Gelsinger'ı görevden alarak yerine Lip-Bu Tan'ı getirmişti. Tan, şirketin geleceği için çok daha farklı ve akıcı bir vizyona sahip görünüyor. CPU, GPU, üretim gibi birden fazla alana aynı anda odaklanmak yerine, Lip-Bu Tan şirketin iyi yapabileceği tek bir şeye yoğunlaşmak istiyor.
Bu gelişmeler, Intel'in ikiye bölünerek bağımsız bir üretim birimi oluşturması ve ana Intel'in tasarıma odaklanan bir yonga üreticisi haline gelmesi yönündeki uzun süredir devam eden söylentileri de takip ediyor. Intel'in CPU pazarındaki rakipleri olan AMD ve Apple da bu şekilde çalışırken, Nvidia da ekran kartlarını üretmek için her zaman TSMC veya Samsung gibi dış kaynakları kullandı. Mavi Takım'ın bu yükten kurtulup piyasada daha özgür bir hayvan gibi hareket etmesi ilginç olacaktır. Ancak, Intel'in kurtarıcısı olarak görülen 18A üretim teknolojisi henüz bir yıl uzakta olduğu için bu konuda spekülasyon yapmak için henüz erken. Yeni nesil işlemcilerin piyasaya sürülmesine kadar, sadece bir devin mücadelesine tanık olmaya devam edeceğiz.
