Intel'in Mart ayında göreve başlayan yeni CEO'su, kısa sürede teknoloji ve siyaset dünyasında tartışmalı bir figür haline geldi. Şirkette uygulanan kapsamlı yeniden yapılanma ve işten çıkarma programının yanı sıra, toplamda yaklaşık 600 Çinli şirkete yaptığı yoğun yatırımlar, bu durumun en önemli nedenlerinden biri olarak öne çıkıyor. Bu şirketlerden bazılarının Çin ordusuyla bağlantılı olduğu iddiaları da gündemde yer alıyor. Hatta CEO, Beyaz Saray'da ABD Başkanı ile görüşerek istifaya çağrılmış, ancak daha sonra bu talepten geri adılınmıştı.
Malezya'da doğup Singapur'da eğitim alan Tan, 1970'lerde Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşti. İşletme yönetimi alanında eğitim aldıktan sonra, 1980'lerin sonunda Walden International adlı yatırım firmasının kurucuları arasında yer aldı. Bu dönemde fonlarını Asya'daki yeni kurulan şirketlere odaklayan Tan, Çin'in en büyük çip üreticisi konumundaki Semiconductor Manufacturer International Corporation (SMIC) şirketine erken dönem yatırımcılarından biri oldu.
Tan'ın bu yatırımları geçmişle sınırlı kalmadı. 2023 yılında Temsilciler Meclisi'nin Çin Komünist Partisi Seçilmiş Komitesi, Tan'a yazdığı bir mektupla, yatırım firmasının çeşitli Çinli yarı iletken, kuantum bilişim ve yapay zeka şirketlerine yaptığı yatırımlarla ilgili ciddi endişelerini dile getirdi. Bazı bu şirketlerin, ABD Ticaret Bakanlığı tarafından insan hakları ihlalleri ve Çin ordusuyla bağlantıları nedeniyle kara listeye alındığı daha önce de haberlere yansımıştı.
Tan'ın 2017 ile 2020 yılları arasında Çinli çip şirketlerine en az 25 yatırım yaptığı ve bu dönemde ABD şirketlerinden gelen Çin yarı iletken anlaşmalarının %40'ından fazlasını oluşturduğu rapor edildi.
Tan ayrıca, Amerikan yarı iletken ve entegre devre tasarım şirketi Cadence Design Systems ile olan geçmişi nedeniyle de endişelere yol açtı. Tan, 2008-2021 yılları arasında şirketin CEO'su ve ardından 2023'e kadar icra kurulu başkanı olarak görev yaptı. Cadence, Tan'ın görev süresi boyunca uzun yıllar boyunca orduyla bağlantısı olan Çinli şirketlere çip tasarım yazılımı sattığını kabul etti ve bu nedenle 140 milyon dolar para cezası ödeyecek.
Tüm bu gelişmeler geçen hafta zirveye ulaştı. Senatör Tom Cotton, Tan'ın Cadence ile olan bağlantıları hakkındaki endişelerini dile getirerek, Intel'den Tan'ın şirketteki görevine başlamasıyla birlikte Çinli şirketlerdeki hisselerini elden çıkarmasının gerekip gerekmediğini doğrulamasını istedi. Cotton, Tan'ın, Intel'in CHIPS Yasası kapsamında alacağı yaklaşık 8 milyar dolarlık fonun bir parçası olarak elde ettiği yatırımları sorumlu bir şekilde yönetip yönetemeyeceğini sorguladı.
Bunu takiben eski ABD Başkanı da Tan'ı istifaya çağırdı ve kendisini "ciddi şekilde çıkar çatışması içinde" olmakla suçladı. Ancak, ikili arasındaki Beyaz Saray görüşmesinin ardından eski başkan fikrini değiştirdi.
Eski başkan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Görüşme çok ilginçti. Onun başarısı ve yükselişi inanılmaz bir hikaye. Bay Tan ve kabine üyelerim birlikte zaman geçirecek ve önümüzdeki hafta bana öneriler getirecek." ifadelerini kullandı.
Intel'in kamuya yaptığı açıklamalara göre, şirket ve Tan, "ABD'nin ulusal ve ekonomik güvenlik çıkarlarını ilerletmeye derinden bağlıdır". Şirket ayrıca, yatırımlarını "Başkan'ın Önce Amerika gündemiyle" uyumlu hale getirdiğini belirtti. Bu ifade, son altı ayda çeşitli nedenlerle ABD Başkanı'nın tepkisini çeken birçok ABD şirketinin kullandığı ifadeleri akla getiriyor.
Tan ise 7 Ağustos'ta Intel çalışanlarına gönderdiği bir mesajda, "Kesin olarak belirtmek isterim: Sektörde 40 yılı aşkın süredir edindiğim ilişkiler ve küresel ekosistemimizdeki çeşitlilikle hareket ediyorum ve her zaman en yüksek yasal ve etik standartlara uygun hareket ettim. İtibarım güven üzerine kurulu – söylediğimi yaptım ve bunu doğru yolla yaptım. Intel'i bu şekilde yönetiyorum." dedi.
Beyaz Saray görüşmesiyle ilgili olumlu haberlerin ardından Intel hisse senedi fiyatlarında kısa süreli bir yükseliş yaşansa da, Tan'ın Çin bağlantıları ve bağlantılı yatırımlarından ne kadar uzaklaştığına dair sorular hala cevaplanmayı bekliyor.
