Dünya'nın manyetik alanındaki değişimlerin arkasında insan etkisinin olduğu bilimsel bir çalışmayla ortaya kondu. Bilim insanları, barajlarda biriktirilen devasa su kütlelerinin, gezegenimizin manyetik kutuplarının hareketinde rol oynayabileceğini hesapladı.
Yapılan bir araştırmaya göre, dünya genelindeki yaklaşık 7.000 büyük barajda depolanan suyun yarattığı kütle dağılımı, Dünya'nın dönme eksenini, manyetik alanı oluşturan iç kısımlara göre yaklaşık bir metre kaydırdı. Bu durum, küresel deniz seviyesinde de 21 milimetrelik bir düşüşe neden oldu.
Araştırmacılar, barajlara kapatılan suyun okyanuslardan çekilmesiyle deniz seviyesinin düşmesine yol açarken, aynı zamanda kütlenin dünya üzerindeki dağılımını da değiştirdiğini belirtiyor. Bu kütle yeniden dağılımı, Dünya'nın manyetik kutuplarının pozisyonunu etkileyebiliyor. Bir küreye eklenen fazladan ağırlık, dönen kürenin ağırlıklandırılmış kısmını ekvatora doğru çekerek dönme eksenini kaydırabiliyor. Bu etki, baraj yapımının yanı sıra buzulların erimesi veya yeraltı sularının çekilmesi gibi diğer kütle değişiklikleriyle de ilişkilendiriliyor.
Ancak bu kaymanın, manyetik alanı üreten iç kısımları değil, sadece dış kabuğu etkilediği vurgulanıyor. Yani manyetik kuzeyin uzaydaki konumu değişmese de, Dünya'nın yüzeyi onun üzerinden kaymış oluyor. Bu olguya 'gerçek kutup sürüklenmesi' adı veriliyor.
Araştırmada, Kuzey Kutbu'nun iki aşamada kaydığı tespit edildi. 1835 ile 1954 yılları arasında Avrupa ve Kuzey Amerika'daki barajların inşasıyla Rusya'ya doğru yaklaşık 20 santimetre kayan kutup, 1954 ile 2011 yılları arasında ise Asya ve Doğu Afrika'daki barajların yapılmasıyla Kuzey Amerika'ya doğru 57 santimetre daha kaydı.
Bilim insanları, bu kaymanın yeni bir buzul çağına neden olmayacağını belirtse de, deniz seviyesi üzerindeki etkilerine dikkat çekiyor. Bu yüzyılda şimdiye kadar yaşanan deniz seviyesi yükselişinin yaklaşık dörtte birinin barajlarda hapsedilen suyla ilişkili olduğu hesaplandı. İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin deniz seviyelerini yükseltmesi ve buna bağlı olarak zarar verici taşkınlara yol açması düşünüldüğünde, barajların bu dengeyi bir miktar dengelediği de söylenebilir.
Ancak bu bulguların, gelecekteki deniz seviyesi yükselmesi tahminlerinde dikkate alınması gerektiği uyarısında bulunuluyor. Barajların ve rezervuarların yerleştirildiği konuma göre deniz seviyesi yükselişinin geometrisinin değişebileceği ve bu değişikliklerin oldukça büyük ve önemli olabileceği ifade ediliyor.
Manyetik kutupların kayması, insanlığın atmosferin bazı katmanlarını inceltmesi, okyanus dolaşımını değiştirmesi ve volkanları aktive etmesi gibi gezegen genelinde farkında olmadan neden olduğu diğer etkiler listesine ekleniyor.
Bu araştırma Geophysical Research Letters dergisinde yayınlandı.
