İnsan nöronlarını geleneksel silikon tabanlı donanımla birleştiren yeni tür bir bilgisayar artık satın alınabilir durumda. Bu çığır açan teknoloji, biyoloji ve bilişimi bir araya getiriyor.
Melbourne merkezli startup Cortical Labs tarafından 2 Mart'ta piyasaya sürülen CL1, şirket tarafından "dünyanın ilk kod yüklenebilir biyolojik bilgisayarı" olarak tanımlanıyor. Ayakkabı kutusu boyutundaki bu sistemin, hastalık modellemesi ve ilaç keşfi gibi kritik bilimsel alanlarda önemli uygulamalar bulabileceği belirtiliyor.
CL1'in kalbinde, besin açısından zengin bir sıvı içinde canlı kalan insan nöronları bulunuyor. Bu nöronlar, özel olarak tasarlanmış bir silikon çip üzerine yerleştiriliyor. Çip, nöronlara elektriksel sinyaller gönderip alarak onların belirli davranışları sergilemeleri için eğitilmesini sağlıyor. Cortical Labs, bu teknolojiyle daha önce geliştirdikleri bir sistem olan DishBrain'e Pong video oyununu oynamayı öğretmeyi başarmıştı, bu da eğitilebilirlik potansiyelini gösteriyor.
Şirketten yapılan açıklamalara göre, cihazın içerisindeki özel devre, hücreler için eksiksiz bir yaşam destek sistemi işlevi görüyor. Bu sistem; atık filtrasyonu, sıcaklık kontrolü, gaz karışımı ve dolaşımı sağlayan pompalar gibi bileşenleri içeriyor.
Cihazın en dikkat çekici özelliklerinden biri de düşük enerji tüketimi. Sadece birkaç watt güce ihtiyaç duyan sistem, nöronları altı aya kadar sağlıklı bir şekilde canlı tutabiliyor.
Cortical Labs'taki bilim insanları, insan beynindeki karmaşık hücre tiplerini ve fonksiyonlarını en az sayıda hücreyle doğru şekilde temsil edecek sistemler üzerinde çalışmaya devam ediyor. Ancak CL1 gibi araçlar, araştırmacıların beynin nasıl öğrendiğini ve bilgiyi nasıl işlediğini derinlemesine incelemelerine olanak tanıyarak beyinle ilgili hastalıklar için daha etkili tedavilerin geliştirilmesine zemin hazırlayabilir.
Bu alanda çalışan araştırmacılar, nörolojik ve psikiyatrik hastalıklar için geliştirilen ilaçların klinik denemelerde sıkça başarısız olduğunu, çünkü beynin yapısının ve işleyişinin çok daha fazla incelik içerdiğini belirtiyor. Yeni biyolojik bilgisayarların, bu incelikleri anlamada önemli bir rol oynayabileceği düşünülüyor.
Yapay Biyolojik Zeka ve Etik Tartışmaları
Teknolojinin insan nöronlarını kullanması, "yapay biyolojik zeka" kavramını gündeme getirerek etik soruları da beraberinde getiriyor. Her ne kadar mevcut sistemler (DishBrain ve CL1), insan beyninin karmaşıklığından çok uzak olsa da, bu teknoloji bilinç kavramı ve gelecekte geliştirilebilecek yapay biyolojik varlıkların potansiyel olarak acı çekip çekemeyeceği gibi konuları tartışmaya açtı.
Bazı uzmanlar, bu tür sistemlerin yıkıcı beyin hastalıklarını tedavi etme potansiyelini göz önünde bulundurarak şu anki endişelerin yersiz olduğunu ve bu fırsatın kaçırılmaması gerektiğini savunuyor. Ancak aynı zamanda, bu modellerin gelecekteki kullanımının potansiyel etik sonuçlarını şimdiden değerlendirmenin ve bunlara hazırlıklı olmanın büyük önem taşıdığı konusunda da hemfikirler.
CL1 ünitelerinin yaklaşık 35.000 ABD Doları perakende fiyatıyla satılması ve 2025 sonlarında geniş çapta erişilebilir hale gelmesi bekleniyor. Her ünite, düzgün çalışması için özel laboratuvar ortamları gerektiriyor. Bu nedenle Cortical Labs, kendi laboratuvar altyapısı olmayan kullanıcılar için uzaktan, bulut tabanlı hesaplama hizmeti de sunmayı planlıyor.
