Eylül 2024'te yaşanan ve Batı Kuzey Karolina'yı etkisi altına alan Helene Kasırgası, ülkenin intravenöz sıvı (IV) üretimi yapan bir fabrikada ciddi hasara yol açtı. Bu steril IV çözümleri, hastaneler ve diğer sağlık kuruluşları için hayati önem taşıyor. Rehidrasyon, ilaç uygulaması ve diyaliz gibi pek çok tedavide kullanılan bu ürünlerin üretildiği fabrika, ülkenin toplam IV sıvısı tedarikinin %60'ını karşılıyordu. Bu durum, hastanelerde bir anda tedarik sıkıntısına ve zorunlu olarak bazı ameliyatların ertelenmesine neden oldu. Bir anket, sağlık kuruluşlarının %86'sından fazlasının bu ulusal çapta yaşanan sıkıntıdan etkilendiğini ortaya koydu. Federal hükümet, bu krize müdahale etmek için ithalat kurallarını gevşetti ve son kullanma tarihlerinde uzatmalar yaptı.
Bu yaşanan ikincil acil durum, ABD ilaç tedarik zincirinin ne kadar kırılgan hale geldiğinin bir başka göstergesi oldu. Kasırgadan aylar önce, ABD'deki ilaç sıkıntıları rekor seviyeye ulaşmış, 323 aktif ve devam eden sıkıntı kaydedilmişti. Amerikan Sağlık Sistemi Eczacıları Derneği tarafından toplanan verilere göre, bu yılın ilk çeyreğinde de sıkıntıların sayısı 253'e ulaşmıştı.
Bu sıkıntıların ve zayıflıkların ardında birçok faktör bulunmakla birlikte, Helene gibi hava olayları kaynaklı felaketler önemli bir etken oluşturuyor. İklim değişikliğinin daha şiddetli hava olaylarına yol açmasıyla bu tehdidin artması bekleniyor. Bu riskin boyutunu anlamak için, Harvard araştırmacıları tarafından yürütülen ve bir dergide yayımlanan bir çalışma, ABD ilaç üretim tesislerini etkileyen iklimle ilişkili afetlerin sıklığını inceledi.
Savunmasız Noktalar
Gıda ve İlaç Dairesi'nden alınan veriler kullanılarak yapılan araştırmada, 2019 ile 2024 yılları arasında en az bir yıl aktif olan 10.861 ilaç tesisi belirlendi. Bu tesisler, ham madde analizi, aktif bileşenlerin üretimi ve son ürünün paketlenmesi gibi ilaç üretiminin çeşitli aşamalarını kapsıyor. Araştırmacılar, bu tesislerin bulunduğu bölgelerdeki hava durumuyla ilgili ilan edilmiş federal acil durumları incelediler. Bu acil durumlar arasında yangınlar, kasırgalar, fırtınalar, tornadolar ve seller yer alıyordu.
Altı yıllık süreçte, bu tesislerin %63'ü (6.819 tesis) en az bir hava olayı kaynaklı acil durumla karşı karşıya kaldı. Yıllık ortalama olarak ise tesislerin %33'ü (2.146 tesis) böyle bir durum yaşadı.
Araştırmacılar, ilaç tesisi bulunan veya bulunmayan bölgelerin hava olayı acil durumlarını yaşama olasılıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığını belirttiler. Bu da, ilaç tesislerinin özellikle iklim kaynaklı afetlere karşı hassas bölgelerde kurulmadığı anlamına geliyor.
Ancak, ABD'deki tesislerin üçte birinin her yıl hava felaketi riski altında olması, kırılgan tedarik zincirlerinin ne kadar sorunlu olduğunu açıkça ortaya koyuyor; özellikle de ülkenin temel bir ilaç ürününün tedarikinin %60'ını tek bir fabrikanın karşılaması gibi durumlar.
Araştırmacılar, "Bu bulgular, iklimle ilgili kırılganlıkların farkına varılmasının önemini ve tedarik zinciri şeffaflığı, üretimin stratejik olarak tahsisi ve sağlık hizmeti kesintilerini önlemek için afet risk yönetimi stratejilerine duyulan acil ihtiyacı vurguluyor" sonucuna vardılar.
