Yaklaşık 3 milyar yıl önce, kaderine razı bir yıldız, iki devasa kara deliğin karmaşık bir çekişme alanına yakalandı. Şimdi ise, bu şiddetli olayın zayıf X-ışını çığlıklarını gözlemliyoruz. Eğer doğrulanırsa, bu, iki kara deliğin bir yıldızı parçaladığı şimdiye kadar görülen en uzak olay olabilir.
Uluslararası bir gökbilimci ekibi, Kasım ayında The Innovation dergisinde yayımlanması kabul edilen makalelerinde, onlarca yıldır süren gözlemlerini paylaştı. XID 925 olarak adlandırılan X-ışını kaynağı, ilk olarak 1999 yılında şimdiye kadarki en derin ve en kapsamlı X-ışını taraması olan Chandra X-ışını Gözlemevi'nin Deep Field South verileri içinde tespit edildi. O zamandan beri gökbilimciler, başlangıçta parlak bir radyasyon noktası olan bu kaynağın giderek solgunlaştığını ve başlangıçtaki zirve değerinin sadece kırkta birine düştüğünü dikkatle izledi.
Yıldızın Parçalanması: Kozmik Makarna Oluşumu
X-ışınlarındaki parlak bir artışı takiben uzun süren bir solgunlaşma, gökbilimcilerin gelgit bozunma olayları (TDE) olarak adlandırdıkları şiddetli karşılaşmalarda bekledikleri bir durumdur. Bu olaylar, bir yıldız süper kütleli bir kara deliğe fazla yaklaştığında meydana gelir. Yıldız, kara deliğin olay ufkuna (geri dönüşü olmayan nokta) yutulmadan önce, kara deliğin devasa kütle çekimi tarafından parçalanır. Bu süreç, yıldızın ince bir makarna şeridi gibi uzatıldığı "spagettification" olarak adlandırılır.
Ardından, parçalanan yıldız materyali kara deliğin hemen dışında ince, hızla dönen bir disk oluşturur. Bu sürecin açığa çıkardığı enerji, gazı o kadar ısıtır ki, evrenin diğer tarafından bile görülebilen X-ışını radyasyonu yaymasına neden olur. Daha sonra, materyal kara deliğin ağzına doğru akmaya devam eder ve disk parlaklığını kaybeder.
XID 925, en uzak ve en sönük bilinen TDE'lerden biri olmasıyla zaten dikkate değerdi. Ancak 1999 yılında olaylar beklenmedik bir yöne saptı. 1999 yılının Ocak ve Mart ayları arasında XID 925, 27 kat ani ve beklenmedik bir şekilde parlaklaştı. Ardından, X-ışını parlaklığı geldiği kadar hızlı bir şekilde çöktü ve XID 925 sahneden solmaya devam etti.
Arka Arkaya Kara Delik Saldırısı
Şimdi ise, yeni çalışmanın arkasındaki gökbilimciler, bu tuhaf parlaklaşmanın arkasında başka bir suçlu olduğuna inanıyor. Bu, tek bir süper kütleli kara deliğin etrafındaki basit bir TDE değil. Bu, iki süper kütleli kara deliğin etrafında gerçekleşen bir TDE vakası.
Gökbilimciler, şanssız yıldızın merkezi devasa bir kara delik ve onunla yörüngede dönen daha küçük (ancak yine de kendi başına büyük) bir yoldaş kara deliğin kütle çekimsel kucağına yakalandığını savunuyor. Daha büyük kara delik yıldızı parçalayıp bir yığılma diskine dönüştürdü. Ancak daha sonra, ikinci kara delik diske yaklaştı, hatta içinden geçti ve bilim insanlarının açıkladığına göre bu bozulma, öfkeyle yayılan bir enerji patlamasına neden oldu.
Kazanın olduğu yere çarpan dikkatsiz bir araba gibi, bu olay da durumu daha da karmaşık hale getirerek daha fazla X-ışını salınımını tetikledi. Daha küçük kara delik yoluna devam ettikten sonra sistem normale döndü.
Gökbilimciler bu senaryonun tüm verileri mükemmel bir şekilde açıklamadığı konusunda temkinli olsalar da, bilinenler ışığında en ikna edici senaryo olduğunu savunuyorlar. Eğer doğruysa, bu, ikili kara delik gelgit bozunma olaylarının en uzak bilineni olacak ve bize genç galaksilerin kalbindeki yıldızlar ve kara delikler arasındaki karmaşık ilişkiler hakkında önemli ve heyecan verici bir pencere sunacaktır.
