Çoğumuz podcast'leri, sesli kitapları ve diğer çevrimiçi içerikleri hızlandırılmış oynatma hızlarında dinleme alışkanlığı edindik. Özellikle gençler arasında bu, artık bir standart haline gelmiş olabilir.
Yapılan araştırmalar, öğrencilerin çevrimiçi derslerin oynatma hızını değiştirdiğini gösteriyor. Medyada da hızlı içerik tüketiminin ne kadar yaygınlaştığına dair pek çok makale yer aldı.
İçerikleri daha hızlı izlemenin bazı avantajları olduğunu düşünmek kolay. Bu sayede aynı sürede daha fazla içerik tüketebilir veya bir içeriği birkaç kez daha verimli bir şekilde tekrar edebilirsiniz.
Özellikle eğitim bağlamında bu durum, bilgiyi pekiştirmek, pratik testler yapmak gibi ek zaman kazandırabilir. Hızlı izleme, dikkatin dağılmasını önleyerek içeriğe tam süre boyunca odaklanmayı sürdürmek için de potansiyel olarak iyi bir yoldur.
Peki ya dezavantajları? Görünüşe göre, bazı olumsuz etkiler de mevcut.
Bir kişi konuşulan bilgiye maruz kaldığında, araştırmacılar hafızanın üç aşamasını birbirinden ayırır: bilginin kodlanması, depolanması ve daha sonra geri çağrılması.
Kodlama aşamasında, beyin gelen konuşma akışını işlemek ve kavramak için belirli bir zamana ihtiyaç duyar. Kelimelerin çıkarılması ve bağlamsal anlamlarının hafızadan gerçek zamanlı olarak geri çağrılması gerekir.
İnsanlar genellikle dakikada yaklaşık 150 kelime hızında konuşur, ancak bu hızı dakikada 300'e, hatta 450 kelimeye çıkarmak bile anlaşılabilir aralıkta kabul edilir. Asıl soru, oluşan anıların kalitesi ve kalıcılığıdır.
Gelen bilgiler, "çalışma belleği" adı verilen bir hafıza sisteminde geçici olarak depolanır. Bu sistem, bilgi parçalarının uzun süreli hafızaya aktarılmaya hazır bir forma dönüştürülmesini, birleştirilmesini ve manipüle edilmesini sağlar.
Çalışma belleğimizin sınırlı bir kapasitesi olduğu için, çok fazla bilgi çok hızlı geldiğinde bu kapasite aşılabilir. Bu durum, bilişsel aşırı yüklenmeye ve bilgi kaybına yol açar.
Hızlı İzleme ve Bilgiyi Geri Çağırma
Bu alanda yapılan güncel bir meta-analiz, ders videolarından öğrenmeyi inceleyen 24 çalışmayı mercek altına aldı. Çalışmalar tasarımları açısından farklılık gösterse de, genellikle bir gruba videoyu orijinal hızında (1x), diğer gruba ise daha hızlı (1.25x, 1.5x, 2x ve 2.5x) oynatarak dersi izletmeyi içeriyordu.
Tıbbi tedavileri test etmek için kullanılan randomize kontrollü bir denemede olduğu gibi, katılımcılar iki gruba rastgele atandı.
Her iki grup da videoyu izledikten sonra, materyale dair bilgilerini değerlendirmek için aynı testi tamamladı. Testler ya bilgi hatırlamalarını gerektiriyor ya da çoktan seçmeli sorularla hatırlama becerilerini ölçüyordu, ya da her ikisini birden içeriyordu.
Meta-analiz, oynatma hızını artırmanın test performansını giderek olumsuz etkilediğini gösterdi. 1.5x hıza kadar bu etki çok küçükken, 2x ve üzeri hızlarda olumsuz etki orta ila büyük düzeydeydi.
Bunu bir bağlama oturtmak gerekirse, bir öğrenci grubunun ortalama notu %75 ve iki yönde de %20'lik tipik bir varyasyon varsa, oynatma hızını 1.5x'e çıkarmak ortalama bir kişinin sonucunu 2 puan düşürecektir. Oynatma hızını 2.5x'e çıkarmak ise ortalama 17 puanlık bir kayba yol açacaktır.
Yaşlılar Üzerindeki Etkisi
İlginç bir şekilde, meta-analize dahil edilen çalışmalardan biri yaşlı yetişkinleri (61-94 yaş arası) da inceledi ve onların içeriği daha hızlı izlemekten genç yetişkinlere (18-36 yaş arası) göre daha fazla etkilendiğini buldu.
Bu durum, aksi takdirde sağlıklı kişilerde hafıza kapasitesinin zayıflamasını yansıtabilir; bu da yaşlı yetişkinlerin telafi etmek için normal veya daha yavaş oynatma hızlarında izlemesi gerektiğini düşündürüyor.
Ancak, hızlı oynatmanın olumsuz etkilerini düzenli yaparak azaltıp azaltamayacağımız henüz bilinmiyor. Bu nedenle, genç yetişkinlerin hızlı oynatma konusunda daha fazla deneyime sahip olmaları ve bu yüzden artan bilişsel yükle daha iyi başa çıkabilmeleri mümkün olabilir.
Benzer şekilde, gençlerin bilgiyi akılda tutma yetenekleri üzerindeki olumsuz etkileri daha sık hızlı oynatma kullanarak hafifletip hafifletemeyecekleri de bilinmiyor.
Bir başka bilinmeyen ise, videoları artırılmış oynatma hızlarında izlemenin zihinsel işlevler ve beyin aktivitesi üzerinde uzun vadeli herhangi bir etkisi olup olmadığıdır.
Teorik olarak, bu tür etkiler artan bilişsel yükü daha iyi yönetme yeteneği gibi olumlu olabilir. Veya artan bilişsel yükten kaynaklanan daha fazla zihinsel yorgunluk gibi olumsuz da olabilir, ancak bu soruyu yanıtlamak için şu anda bilimsel kanıtlara sahip değiliz.
Son bir gözlem olarak, içeriği normal hızın 1.5 katı hızında oynatmanın hafıza performansını etkilemese bile, deneyimin daha az keyifli olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır.
Bu durum, insanların öğrenmeye yönelik motivasyonlarını ve deneyimlerini etkileyebilir, bu da onları öğrenmekten vazgeçmek için daha fazla bahane bulmaya itebilir.
Öte yandan, hızlı oynatma popüler hale geldi, bu yüzden belki de insanlar bir kez alıştıklarında sorun olmayacaktır – umarız önümüzdeki yıllarda bu süreçleri daha iyi anlarız.
