Uzun yıllardır araştırmacılar, HIV tedavisinde yeni bir çığır açabilecek bir fikir üzerinde yoğunlaşıyor: Acaba HIV'in tedavisinde çocuklar bize yol gösterebilir mi?
2010'ların ortalarında başlayan çalışmalar kapsamında, Oxford Üniversitesi'nden bir pediatrist ve immünolog, Güney Afrika'da annelerinden gebelik, doğum veya emzirme yoluyla HIV kapan yüzlerce çocuğun sağlığını yakından takip etmeye başladı. Bu çocuklara erken yaşlarda antiretroviral ilaçlar verilerek virüs kontrol altına alındı. Araştırmacılar, çocukların tedaviye uyumunu ve ilerlemesini izlerken, 10 yıl içinde beklenmedik bir durumla karşılaştılar. Beş çocuk, ilaçlarını almak için kliniğe gelmeyi bıraktı. Aylar sonra bulunduklarında ise sağlık durumlarının son derece iyi olduğu görüldü.
Araştırmacılardan birinin belirttiğine göre, bu çocuklarda normalde ilaç bırakıldıktan sonra birkaç hafta içinde hızla yükselen viral yükler, tespit edilemeyecek kadar düşük seviyelere inmişti. Geçtiğimiz yıl yayımlanan bir araştırmada, bu beş çocuğun da düzenli ilaç tedavisi almadıkları halde, hatta birinde 17 aya kadar süren bir iyileşme yaşadıkları belirtildi. Bu durum, HIV tedavisinde ilk büyük başarının yetişkinler yerine çocuklarda görülebileceği yönünde umut verici bir ipucu sundu.
Ruanda'nın Kigali kentinde düzenlenen Uluslararası AIDS Derneği konferansında sunulan yeni bir çalışma, yaşamın ilk altı ayında antiretroviral tedavi alan HIV'li çocukların yaklaşık %5'inde virüsün kalıntı bırakmadığı bilgisi paylaşıldı. Bir başka araştırmacı ise, çocukların immün sistemlerinin daha dinamik olduğunu ve ek sağlık sorunları bulunmadığını, bu nedenle HIV tedavisinde daha iyi bir hedef kitle olduklarını ifade etti.
Çocukların HIV tedavisinde uzun süre geri planda kaldığına dikkat çekilirken, yetişkinlerde kök hücre nakli gibi riskli ve karmaşık yöntemlerle HIV'in kontrol altına alındığı vakalar olsa da, bu yöntemin genel bir tedavi olarak uygun olmadığı belirtiliyor. Pediatric uzmanlar, erken tedavi alan çocukların bir alt grubunun, kendi bağışıklık sistemleri sayesinde aylarca, yıllarca hatta kalıcı olarak virüsü baskılayabildiğini gözlemlemeye başladı. Daha önce HIV'i ilaçsız kontrol eden "Mississippi bebeği" gibi vakalar da bu durumu destekliyor.
Yapılan yeni bir çalışmada, antiretroviral tedaviyle virüsü baskılanan 19 çocuğun ilaçları bırakıldıktan sonra virüsün yeniden aktifleşip aktifleşmediği inceleniyor. Bu çocuklardan altısının 18 aydır ilaçsız olarak virüsü kontrol altında tutabildiği belirtildi. Araştırmacılar, erkek çocuklarının bağışıklık sisteminin farklılıkları nedeniyle virüsü daha iyi kontrol edebileceği yönünde tahminlerde bulunuyor. Kadın fetüslerin anneleriyle aynı bağışıklık sistemini paylaşması ve HIV'in bulaşma şekli gibi faktörlerin de bu durumu etkileyebileceği düşünülüyor. Ayrıca, testosteron seviyelerindeki değişimlerin de erkek çocuklarının bağışıklık sistemini güçlendirerek virüsle mücadelede rol oynayabileceği öne sürülüyor.
Güncel araştırmalarda, farklı HIV türlerine karşı etkili olan ve bağışıklık sistemini güçlendiren yeni nesil antikorlar ve terapötik aşılar da önemli bir yer tutuyor. Çocukların aşı yanıtlarının yetişkinlere göre daha iyi olması, bu yeni tedavilerle birlikte HIV'in tamamen ortadan kaldırılması potansiyelini artırıyor. Gelecek yıllarda bu yeni tedavilerin test edileceği klinik denemeler planlanıyor.
HIV tedavisinde daha yenilikçi yaklaşımlar da geliştiriliyor. Gen terapisi sayesinde vücudun kendi hücrelerinin sürekli olarak antikor üretmesi sağlanarak tekrarlayan uygulamalara gerek kalmadan tedavi mümkün olabiliyor. Özellikle düşük gelirli ülkelerde yaygın olan çocuklarda HIV enfeksiyonları için bu yöntemin pratik bir çözüm olabileceği düşünülüyor. Araştırmacılar, gen terapisinin henüz tam gelişmemiş çocuk bağışıklık sisteminde daha etkili olabileceğine inanıyor.
Bu umut verici gelişmeler, HIV tedavisinde çocukların ne kadar önemli bir rol oynayabileceğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Çocuklar üzerinden elde edilecek başarıların, yetişkinlerdeki HIV tedavisinin de geliştirilmesine katkı sağlayacağı öngörülüyor.
