Hayalet köpekbalıkları olarak da bilinen kimeraların alnındaki o çıkıntılar sadece estetik bir unsur mu, yoksa daha derin bir işlevi mi var? Bilim insanları, bu gizemli deniz canlılarının üremelerinde kullandıkları özel bir yapıyı inceleyerek önemli bulgulara ulaştı.
Bu alındaki yapılar, tenakulum adı verilen geri çekilebilir bir sap üzerine yerleşmiş ve kimeraların çiftleşmesine yardımcı oluyor. Bu çıkıntıların gerçek anlamda diş olup olmadığı veya sadece bir deri uzantısı mı olduğu uzun süredir belirsizliğini koruyordu. Ancak yapılan yeni araştırmalar, bu konuya ışık tuttu.
Kimeralar, bazen zehirli olabilen, derin denizlerde yaşayan ilginç balıklardır. Erkek kimeraların alnından uzanan, geri çekilebilir bir anten gibi görünen tenakulum, evrimsel açıdan benzersiz bir vücut parçasıdır.
Bu uzantı, üzerinde birçok sıra halinde kancalı ve esnek dişler barındırır. Erkekler, çiftleşme sırasında dişileri kavramak ve birbirlerinden ayrılmamak için bu yapıyı kullanırlar.
Mistik isimlerine rağmen, bu canlılar gerçek köpekbalıklarıyla akraba değildir; köpekbalığı soyundan yaklaşık 400 milyon yıl önce ayrılmışlardır. Kimeraların kıkırdak iskeletleri olsa da, köpekbalıklarının sahip olduğu vahşi ve yenilenen diş sıralarından yoksundurlar. Bunun yerine, kabuklu canlıları ezmek için özelleşmiş, öğütücü diş plaklarına sahiptirler.
Kimeraların pulları da yoktur. Köpekbalıklarının aksine, genellikle koruyucu ve hidrodinamik pulları bulunmaz. Dermal dentikül adı verilen bu yapılar, dişlerin modifiye edilmiş bir versiyonudur. Kimeralarda dermal dentiküller, pelvik yüzgeçlerindeki klipslerle sınırlıdır ve çiftleşme sırasında dişileri kavramak için tenakulum ile birlikte kullanılır.
Bilim insanlarını cezbeden gizem ise şuydu: Omurgalılar genellikle tüm dişlerini ağızlarında bulundururken, kimeralar ağız dışı dişlerin (extra-oral dentition) evrimini incelemek için eşsiz bir fırsat sunuyor.
Bu anatomik tuhaflıkların diş olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceğini anlamak için araştırmacılar, halk arasında 'benekli sıçan balığı' olarak bilinen Hydrolagus colliei türünü inceledi. Araştırmacılar, fosil verilerini inceledi, balıkların BT taramalarını gerçekleştirdi ve alındaki dişlerin genetik analizini yaptı.
Yapılan incelemelerde, 315 milyon yıllık fosil örneklerinde, tenakulumun üst çenede büyüdüğü ve daha sonra kafanın üst kısmına doğru göç ettiği görüldü. İlginç bir şekilde, bu diş büyüme süreci modern köpekbalıklarının çenelerindeki diş büyüme sürecine benzemektedir. Hatta bu yapılar, daha önce sadece çenede belgelenmiş olan dental laminadan gelişmektedir.
Araştırmacılar, bu durumun evrimin elindeki malzemelerle yeni şeyler yaratmasının güzel bir örneği olduğunu belirtiyor. Bu balıkların, üreme için hayati önem taşıyan yeni bir yapı oluşturmak üzere, diş üretimi için var olan bir programı nasıl yeniden kullandıklarını deneysel ve paleontolojik kanıtlarla gösterdiklerini vurguluyorlar.
Yani, çiftleşmede kullanılan alındaki dişler, genetik olarak beslenme için kullanılan ağızdaki dişlerin bir versiyonudur. Bu araştırma, doğanın yaratıcılığının temel prensiplerinden birini ortaya koyuyor: evrim, mevcut tasarımları veya yapıları garip ve beklenmedik şekillerde yeniden kullanır.
Bilim insanları daha önce dişlerin deri üzerindeki dermal dentiküllerden ağız içine mi evrildiği, yoksa yutak dikenlerinin dışarı göç ederek ağzı mı işgal ettiği gibi soruları tartışıyordu. Bu çalışmanın bulguları, evrimsel süreçte farklı türler için her iki senaryonun da geçerli olabileceğini ve dişlerin dağılımının erken omurgalıların gelişiminde inanılmaz derecede esnek olduğunu gösteriyor.
Sonuç olarak, bu çalışma, dişlerin yalnızca dişle ilgili özellikler olduğu varsayımını yıkarak, daha 'dişli' bir geleceğin kapısını aralıyor. Araştırmacılar, omurgalılar üzerindeki dikenli yapıları daha fazla inceledikçe, çene dışı daha fazla dişe rastlayacaklarını düşünüyorlar.
