Gökbilimciler, rekor hızlarda kozmik rüzgarlar oluşturan süper kütleli bir kara delik tespit etti. Dünya'dan 135 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 3783 sarmal galaksisinin merkezinde bulunan bu kara delik, büyük bir X-ışını parlamasıyla araştırmacıların dikkatini çekti. Parıltı sona erdiğinde, arkasında saniyede 60.000 kilometrenin (saniyede 37.000 milden fazla) üzerinde, yani ışık hızının beşte biri hızında esen rüzgarlar bıraktı.
Araştırmayı yöneten Uzay Araştırmaları Organizasyonu Hollanda'dan gökbilimci Liyi Gu, konuyla ilgili bir açıklamada, "Daha önce bir kara deliğin bu kadar hızlı rüzgarlar oluşturduğunu izlememiştik" dedi.
Gu ve meslektaşları, bir galaksinin beslenen süper kütleli kara deliğinin etrafındaki parlak ve hareketli bölge olan NGC 3783'ün aktif galaksi çekirdeğini (AGN) inceliyordu. Bu bölgelerin aniden parladığı ve uzaya madde ve rüzgar jetleri püskürttüğü biliniyor. Araştırmacılar, gözlemledikleri yoğun X-ışını patlaması ve ardından gelen fırtınanın, kara deliğin karmaşık manyetik alanının aniden "düzleşmesiyle" güçlendiğini düşünüyor.
Ekip, bu süreci, Dünya'nın Güneşi'nin yıldızımızın manyetik alan çizgileri karmaşıklaştıktan ve koptuktan kısa bir süre sonra Koroonal Kütle Atımı adı verilen muazzam plazma patlamaları salmasına benzetiyor. Ancak bu durumda, süper kütleli kara deliğin kütlesi 30 milyon Güneş'e denk geliyor. Bu durum, patlamalarını ve atımlarını "hayal edilemeyecek ölçeklere" taşıyor. Yakın zamanda gerçekleşen bir Koroonal Kütle Atımı'nın hızının saniyede yalnızca 1.500 kilometre (930 mil) olduğu düşünüldüğünde, kara delik rüzgarlarının devasa boyutu daha iyi anlaşılıyor.
Bu keşif, Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) XMM-Newton ve XRISM X-ışını uzay teleskopları kullanılarak yapıldı. Gu'nun ekibi, XMM-Newton'un Optik Gözlemcisini kullanarak ilk parlamayı izledi ve XRISM'in Resolve cihazıyla oluşan rüzgarları analiz etti. Araştırmacılar, benzer işbirlikçi yaklaşımları diğer parlayan AGN'leri araştırmak için de kullanmayı umuyor.
Ayrıca, AGN'leri ve ürettikleri yoğun parlamaları incelemenin, galaksilerin evrimini daha iyi anlamamıza yardımcı olabileceğini düşünüyorlar.
Araştırmanın bir parçası olan astofizikçi ve ESA üyesi Camille Diez, açıklamasında, "Bu kadar etkili oldukları için, AGN'lerin manyetizması ve bunların bu tür rüzgarları nasıl oluşturduğu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak, galaksilerin tarihi hakkında bilgi edinmenin anahtarıdır" dedi.
Bilim insanları, keşiflerini 9 Aralık'ta Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanan bir makalede detaylandırdı.
