Yeni bir araştırmaya göre, hücreler hasar gördüğünde daha hızlı iyileşmelerine yardımcı olmak için içlerindekileri adeta 'kusarak' dışarı atabiliyor. Bu süreç, bazı hastalıklarda, örneğin kanserde rol oynayabilir.
Bilim insanları, olgun hücrelerin hasara yanıt olarak gençleşmiş bir atadan gelen hücre durumuna, yani kök hücre benzeri bir duruma geri döndüğü ve yakın zamanda keşfedilen palingenosis adı verilen hücresel bir süreci incelerken bu keşfi yaptı.
Araştırmacılar, hücrelerin evi yavaşça temizlemek yerine, atıkları hızla dışarı atabildiğini ve bu sürece 'katartosiz' adını verdiklerini belirledi. Bu, hücrelerin daha çabuk kök hücre benzeri bir duruma ulaşmasına yardımcı olabilir.
Araştırmanın baş yazarlarından Jeffrey W. Brown, bir yaralanma sonrası hücrenin görevinin bu yaralanmayı onarmak olduğunu, ancak hücrenin normal işlevini yerine getiren olgun hücresel mekanizmaların bu onarıma engel olduğunu belirtiyor. Bu nedenle, bu hücresel temizlik, hızla çoğalabilen ve yaralanmayı onarabilen küçük, ilkel bir hücre haline gelmek için o mekanizmalardan hızla kurtulmanın hızlı bir yolu olarak tanımlanıyor. Bu sürecin sindirim sisteminde tespit edildiğini, ancak diğer dokularda da geçerli olabileceği düşünülüyor.
Brown, bu temizliğin, hücrenin içeriğini kusması gibi ani bir boşaltım olduğunu, bunun hücrelerin toparlanmasına ve hasarlı dokuları kademeli atık bertaraf yöntemlerinden daha hızlı yeniden inşa etmelerine odaklanmalarına yardımcı olan bir kestirme yol sunduğunu açıklıyor.
Araştırmacılar başlangıçta palingenosis sırasındaki hücresel temizliğin, atıkları nispeten yavaş bir şekilde sindiren organeller olan lizozomlar içinde gerçekleştiğini düşünüyordu.
Ancak, palingenosis geçiren hücrelerin dışında sürekli olarak kalıntılar fark ettiler ve sonunda bunun tesadüf olmadığını anladılar.
Brown ve meslektaşları, farelerde mide yaralanması modeli kullanarak, kusma tepkisinin palingenosis geçiren hücrelerin standart bir davranışı olduğunu, sadece bir tuhaflık olmadığını gösterdi.
Ancak bu hızın bir bedeli var. Araştırmacılar, katartosizi hızlı ama dikkatsiz olarak tanımlıyor ve bunun potansiyel olarak önemli ödünleşmeleri olduğunu belirtiyorlar.
Bu kadar atığın hızla salınmasının, kronik iltihaplanma ve artan kanser riski gibi yeni sorunlara yol açabileceği ifade ediliyor.
Midedeki bu hücrelerde, iyileşme için kök hücre durumuna geri dönme süreci olan palingenosisin, özellikle katartosizin potansiyel olarak iltihaplı bir küçülmesiyle birlikte riskli bir süreç olduğu vurgulanıyor. Mide hücrelerinin uzun ömürlü olması ve yaşlanan hücrelerin mutasyonlar kazanması nedeniyle, eğer yaralanmayı onarmak amacıyla birçok yaşlı mutasyona uğramış hücre kök hücre durumlarına geri dönerse - ve yaralanmalar genellikle iltihabı körüklerse - bu kök hücreler çoğaldıkça kansere yol açan zararlı mutasyonların kazanılması, sürdürülmesi ve genişlemesi riski artar.
Öte yandan, Brown, bu durumun, hastalarda kanser öncesi durumları belirlemeye yardımcı olabileceğini ve böylece daha erken teşhis ve tedavi imkanı sağlayabileceğini ekliyor.
Bu sürecin daha iyi anlaşılmasıyla, iyileşme tepkisini teşvik etmenin ve belki de kronik yaralanma bağlamında, kronik katartosiz geçiren hasarlı hücrelerin kanser oluşumuna katkıda bulunmasını engellemenin yollarının geliştirilebileceği belirtiliyor.
Araştırma, Cell Reports adlı dergide yayımlandı.
