İnsanların tüm yaşamları boyunca yeni beyin hücreleri üretmeye devam ettiği artık açıkça biliniyor olsa da, bu durumun özellikle hafıza ile ilgili belirli bölgeler için geçerli olup olmadığı konusunda tartışmalar sürüyordu. Önceki çalışmalar, beynin hafıza merkezi hipokampusta çocukluk sonrası nörojenez (yeni nöron oluşumu) olup olmadığı konusunda farklı sonuçlar ortaya koymuştu. Şimdi yayınlanan yeni bir araştırma, beynin bu kritik hafıza oluşturan bölgesinin yetişkinlikte de taze nöronlar üretmeye devam ettiğine dair şimdiye kadarki en net kanıtları sunuyor.
İsveç'ten bilim insanları tarafından yürütülen bu çalışma, özellikle hipokampusun dişli girus (dentate gyrus) bölümüne odaklandı. Bu bölüm, beynin duygular, öğrenme ve epizodik anıları depolama için ana kontrol merkezi olarak işlev görüyor. Araştırmacılar, bu keşfin insan beyninin nasıl çalıştığını ve yaşam boyunca nasıl değiştiğini anlamamız için önemli bir parça olduğunu belirtiyor.
İnsanların yaşamları boyunca hipokampusta yeni nöronlar oluşturabildiğinin doğrulanması (diğer bazı hayvanlarda olduğu gibi), yetişkinlerin yeni becerileri nasıl öğrendiğinden, beynin yaşlılıkta nasıl bozulduğuna kadar birçok bilimsel araştırmaya ışık tutacak nitelikte.
Ekip, 78 yaşına kadar olan kişilerden alınan beyin hücre örneklerinde RNA analizi kullanarak, bazı nöronların yeni sinir hücreleri üreten nöral progenitör hücreler (NPC'ler) olarak işlev gördüğünü tespit etti. Araştırmacılar ayrıca, insan NPC'leri ile fareler, domuzlar ve maymunlardaki NPC'ler arasında benzerlikler buldu. Makine öğrenimi süreçleri sayesinde, araştırmacılar hücreleri başlangıçtaki 'boş levha' kök hücre özelliklerinden, bölünen olgunlaşmamış nöron haline gelme süreçlerine göre gruplandırabildiler.
Elde edilen bu sonuçlar, daha önce yapılan çalışmaların (aynı araştırmacıların bazılarını içerenler de dahil) ortaya koyduğu soruları yanıtlıyor. Önceki çalışmalar, insan beyninde yeni nöronların bulunduğunu belirlemiş ancak bunların tam olarak nasıl ortaya çıktığını doğrulayamamıştı. Şimdi ise köken hücrelerinin tanımlanmasıyla, yetişkin beynin hipokampusunda sürekli bir nöron oluşumu olduğu kesinleşmiş oldu.
Geniş bir yaş aralığını inceleyen araştırmacılar, yetişkinlik hayatımız boyunca hipokampusta nörojenezin devam ettiğini doğruladı; ancak yaşlandıkça genel olarak daha yavaş bir hızda. Analiz ayrıca, farklı insanlarda nörojenez oranlarının da farklı olduğunu ortaya koydu. Bu durum, öğrenmeyi, kişiliği ve hastalık riskini etkileyen beyin plastisitesindeki farklılıklara işaret edebilir, ancak bu, gelecekteki çalışmaların incelemesi gereken bir konu.
Bir diğer hipotez ise, belirli beyin rahatsızlıklarının ne kadar hızlı yeni nöronların üretilebildiğinden etkilenebileceği yönünde. Bu çalışmadaki bazı deneklerin psikiyatrik veya nörolojik hastalık öyküsü bulunuyordu. Ancak araştırmacılar bunu doğrudan incelemedi, bu nedenle takip çalışmaları gerekecek. Bu araştırmanın, nörodejeneratif ve psikiyatrik bozukluklarda nörojenezi uyaran rejeneratif tedavilerin geliştirilmesi için de önemli çıkarımları olabileceği düşünülüyor.
