Uzay araçlarından elde edilen yeni veriler, Güneş'in yörüngesinde ilerleyen 3I/ATLAS kuyrukluyıldızının, Güneş'in arkasından geçerken hızla parlaklaştığını ortaya koydu.
Kuyrukluyıldız, Dünya'dan görünmez hale gelerek en yakın noktası olan günberi geçişine (perihéliyon) Perşembe günü (29 Ekim) ulaştı. Dünyadaki gözlemciler onun yeniden görünmesini beklerken, bazı bilim insanları ve amatör gökbilimciler uzay araçlarıyla izini sürüyor.
18 Ekim'de amatör gökbilimci Worachate Boonplod, Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi'nin (NOAA) GOES-19 hava durumu uydusundan alınan görüntülerde kuyrukluyıldızı tespit etti. GOES-19, uzay havasını izleme görevinin bir parçası olarak Güneş'i gözlemlemek için CCOR-1 adlı bir cihaz kullanıyor. Boonplod, 3I/ATLAS'ın kolayca tespit edilebilir olduğunu ve 24 Ekim'e kadar uydu tarafından görünür kalacağını belirtti.
Boonplod, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Parlaklığı, yaklaşık 11 kadirdeki yakın yıldızlarla karşılaştırılabilir düzeyde." dedi. Gökbilimde daha yüksek kadir, daha parlak bir nesne anlamına gelir; genellikle 6 kadirden büyük nesneler çıplak gözle görülemeyecek kadar soluktur. Kuyrukluyıldız, 24 Ekim'de CCOR-1 cihazının görüş alanından çıkacak.
GOES-19 uydusu, 3I/ATLAS'ı takip eden tek uydu değil. NASA'nın Güneş'e odaklanmış dört küçük uyduyu içeren PUNCH (Polarimeter to Unify the Corona Heliosphere) görevi ve NASA ile Avrupa Uzay Ajansı'nın Solar ve Heliosferik Gözlemevi (SOHO) de kuyrukluyıldızı izliyor. SOHO, Dünya'dan yaklaşık 1,5 milyon kilometre uzaklıkta Güneş'in yörüngesinde dönüyor ve Büyük Açılı Spektrometrik Koronagrafı (LASCO C3) cihazı, 26 Ekim'e kadar 3I/ATLAS'ı takip etti. SOHO ve GOES-19 gibi koronagraf cihazları, çevredeki atmosferi, yani koronayı incelemek amacıyla görüntülerde Güneş'i kasıtlı olarak engeller.
28 Ekim Çarşamba günü, iki araştırmacı arXiv ön baskı sunucusunda yayınladıkları bir çalışmada, 3I/ATLAS kuyrukluyıldızının günberi geçişinden önce hızla parlaklaştığını bildirdi. Ekip, kuyrukluyıldızın günberi geçişinde yaklaşık 9 kadire kadar parlaklaşacağını tahmin ediyor; bu parlaklık yine de çıplak gözle görülemeyecek kadar sönük olsa da, Dünya'dan görülebilseydi iyi birer ev tipi teleskopla izlenebilecek kadar parlak olacaktır.
Çalışma, GOES-19 ve SOHO gibi uzay tabanlı güneş aletlerine dayanarak, kuyrukluyıldızın Güneş'ten belirgin şekilde daha mavi olduğunu ve bunun, günberi geçişi yakınında kuyrukluyıldızın artan parlaklığına önemli ölçüde katkıda bulunan gaz emisyonlarıyla tutarlı olduğunu buldu. Bu durum, Güneş'e yaklaştıkça yüzey buzlarının gaz haline dönüşerek kuyrukluyıldızın etrafını saran ve kuyruğunu oluşturan kuyrukluyıldızlar için beklenen bir durumdur. Güneş radyasyonu gazı iyonize ederek daha da parlaklaşmasına neden olur.
Bilim insanları, Temmuz ayındaki keşfinden bu yana çeşitli teleskoplarla 3I/ATLAS kuyrukluyıldızı hakkında bildiklerini öğrenmek için çalışıyorlar. Bu kuyrukluyıldız, kaydedilen üçüncü yıldızlararası kuyrukluyıldız olma özelliğini taşıyor ve şu ana kadarki bulgular, saatte 210.000 kilometreyi aşan hızlarda, olağan dışı derecede düz bir yörüngede Güneş sistemimizden geçtiğini gösteriyor.
3I/ATLAS'ın potansiyel olarak düşmanca bir uzaylı teknolojisi olabileceğine dair bazı çılgın spekülasyonlara rağmen, çoğu gökbilimci bu yıldızlararası ziyaretçinin uzak bir yıldız sisteminden gelen bir uzay kayası olduğundan emin.
Güneş sistemi nesneleri arasında şimdiye kadar kaydedilen en yüksek hıza sahip olan kuyrukluyıldızın, bir NASA açıklamasına göre milyarlarca yıldır yolculuk ettiği ve yıldızlar ile bulutsular çevresinden geçerken kütleçekimsel bir fırlatma etkisiyle momentum kazandığı düşünülüyor.
Aslında 3I/ATLAS, eski bir çalışmada Güneş sistemimizden yaklaşık 3 milyar yıl daha yaşlı olduğu öne sürülmüş, bu da onu görülen en eski kuyrukluyıldız yapabilir. Ayrıca, araştırmacılar hala kesin boyutunu belirlemeye çalışsalar da, muhtemelen görülen en büyük yıldızlararası nesnedir. Hubble Uzay Teleskobu verileri, 3I/ATLAS'ın maksimum genişliğinin yaklaşık 5,6 kilometre olduğunu gösteriyor.
NASA'ya göre, kuyrukluyıldız Aralık ayı başında Dünya merkezli teleskoplar tarafından tekrar görünür olacak ve Mart 2026'da gaz devine yaklaşırken Jüpiter'in yörüngesindeki uzay araçları tarafından bile görülebilir hale gelebilir.
