Dünyanın en büyük güneş teleskobu, şimdiye kadarki en yüksek çözünürlüklü güneş patlaması görüntülerini yakaladı ve sonuçlar nefes kesici.
Hawaii merkezli Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu, 8 Ağustos 2024'te güçlü bir X sınıfı güneş patlamasının son aşamalarına odaklanarak, Güneş yüzeyindeki kaotik plazma döngülerinin ayrıntılı görüntülerini elde etti. Bu gözlemler, bilim insanlarının güneş patlamalarının mekaniğini anlamalarına ve gelecekteki patlamaların tahminini iyileştirmelerine yardımcı olabilir.
Araştırmanın ortak yazarlarından Colorado Boulder Üniversitesi'nden güneş fizikçisi Cole Tamburri, yaptığı açıklamada, "Inouye Güneş Teleskobu'nun bir X sınıfı patlamayı ilk kez gözlemlemesi bu. Bu patlamalar, yıldızımızın ürettiği en enerjik olaylar arasında yer alıyor ve biz de bu olayı mükemmel gözlem koşullarında yakaladığımız için şanslıydık." dedi.
Güneş patlamaları, güneş fırtınaları sırasında Güneş tarafından yayılan devasa ışık patlamalarıdır. Bükülen manyetik alanlar, korona adı verilen Güneş'in en dış katmanına kadar uzanan arkadlar adı verilen büyük, bağlı plazma döngüleri oluşturur. Manyetik alanlar o kadar karmaşık hale geldiğinde ki geri yerlerine oturduğunda (manyetik yeniden bağlanma adı verilen bir fenomen), Güneş uzaya güneş patlamaları şeklinde parçacıklar ve enerji püskürtür. Dünyaya yöneltilen patlamalardan gelen enerji, radyo iletişimini ve gezegenimiz yörüngesindeki uzay araçlarını aksatabilir.
Ancak bilim insanları, bu arkadları oluşturan plazma döngülerinin boyutunu bilmiyor. Bireysel döngülerin önceki gözlemleri, eski güneş teleskoplarının çözünürlükleriyle sınırlı kalmıştı.
25 Ağustos'ta The Astrophysical Journal Letters'ta yayınlanan yeni bir çalışmada, Tamburri ve meslektaşları, Inouye'nin Görünür Geniş Bant Görüntüleyici (Visible Broadband Imager) aracını kullanarak güçlü bir güneş patlamasının son aşamalarındaki plazma döngülerinin yüksek çözünürlüklü görüntülerini topladı. Ortalama olarak, plazma döngüleri yaklaşık 48 kilometre genişliğindeydi. Ancak bazıları daha küçüktü, yaklaşık 21 kilometreye kadar iniyordu ki bu da teleskobun çözebileceği en küçük boyutlara yakındır.
Tamburri, "Yıllardır tahmin ettiğimiz uzamsal ölçeklere nihayet bakıyoruz. Bu, sadece boyutlarını değil, şekillerini, evrimlerini ve hatta patlamaların arkasındaki motor olan manyetik yeniden bağlanmanın gerçekleştiği ölçekleri inceleme kapısını aralıyor." dedi.
Araştırmacılara göre, burada gözlemlenen koronal döngüler, daha büyük güneş arkadlarının yapı taşları olabilir. Tamburri, "Eğer durum buysa, sadece döngü demetlerini değil, ilk kez tek tek döngüleri de çözüyoruz. Bu, bir ormanı görmek ile aniden her bir ağacı görmek arasındaki fark gibidir." dedi.
Araştırmacılar, koronal döngüler hakkındaki yeni verilerin, bilim insanlarının güneş patlaması modellerini iyileştirmelerine ve korona'daki manyetik alanı daha iyi anlamalarına yardımcı olabileceğini belirtti.
Tamburri, "Bu, güneş biliminde bir dönüm noktasıdır. Nihayet Güneş'i çalıştığı ölçeklerde görüyoruz." dedi.
