SpaceX'in gizemli ve ABD hükümeti tarafından yönetilen "Starshield" istihbarat uydularının, uluslararası otoritelerce belirlenen frekans aralıklarının dışında ve "ters yönde" radyo sinyalleri yaydığı ortaya çıktı. Yeni bir araştırmaya göre, amatör bir gökbilimci tarafından tesadüfen keşfedilen bu sinyaller, çevredeki diğer uzay araçları üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.
Starshield uyduları, SpaceX'in giderek genişleyen Starlink ağının bir uzantısı olup, ABD hükümetinin çeşitli birimleri için özel olarak üretilmiş ve işletilmektedir. 2023'te duyurulan Starshield programı hakkında, uyduların Dünya etrafındaki konumları, görev parametreleri veya standart Starlink uydularından farkları gibi detaylar hakkında çok az bilgi bulunmaktadır.
SpaceX, bugüne kadar onlarca Starshield uydu grubunu uzaya gönderdi. Tam sayı net olmasa da, bu uyduların toplam sayısının 200'ün üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Uyduların büyük çoğunluğu Ulusal Keşif Ofisi (NRO) tarafından işletilirken, küçük bir kısmı ABD Uzay Kuvvetleri tarafından kontrol ediliyor. Toplamda ABD hükümetinin Starshield ağı için tahmini 1.8 milyar dolar harcadığı belirtiliyor.
17 Ekim'de, daha önce Çin'in gizemli uzay uçağını ve kayıp bir NASA uydusunu takip eden amatör gökbilimci ve vatandaş bilimci Scott Tilley, anomalili uydu sinyallerini içeren yeni bir çalışma yayımladı. Tilley, bu sinyalleri başlangıçta ekipmanını uydu iletişiminde nadiren kullanılan bir frekans aralığına ayarladığında, yanlışlıkla fark etti ve ilk başta neyin sebep olduğunu anlayamadı.
Tilley, "Klavye başında sakar bir hamleydi. Bazı şeyleri sıfırlıyordum ve sonra aniden yanlış antene, yanlış banda baktığımı fark ettim," dedi. Diğer amatör gökbilimciler tarafından toplanan verilerle sinyalleri karşılaştırdıktan sonra, bunların muhtemelen Starshield uydularından geldiğini fark ettiğini, bunu "hiç beklemediğini" belirtti. (Tilley'in bulguları henüz hakemli incelemeden geçmedi.)
Yeni sinyaller 2.025 ile 2.110 megahertz arasındaki frekanslarda yer alıyor. Bu frekanslar normalde "yukarı bağlantı" (uplink) sinyalleri için kullanılır; yani yerden yer operatörlerinin uzaya gönderdiği mesajlar için. Ancak bu durumda, bu frekanslar "aşağı bağlantı" (downlink) yani uydulardan Dünya yüzeyine geri gönderilen mesajlar için kullanılıyor. Sonuç olarak, bu sinyaller Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) tarafından onaylanmış aşağı bağlantı frekans aralıklarında yer almıyor. ITU, küresel ve uzaydaki radyo spektrumunun kullanımını koordine eden bir Birleşmiş Milletler kurumudur.
Almanya'daki Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü'nden radyo gökbilimci Benjamin Winkel, "Bu sinyallerin Starshield uyduları tarafından kasıtlı olarak yayıldığı, ancak izin verilen frekans aralıklarının dışında olduğu görülüyor," dedi. Ancak neden standart aşağı bağlantı frekansları yerine yukarı bağlantı sinyallerinin kullanıldığı belirsizliğini koruyor.
Tilley, bu sinyallerin uyduların gizli konumlarını açığa çıkarmanın yanı sıra, diğer uzay araçlarını da bozabileceği konusunda uyarıyor. "Yakındaki uydular radyo frekansı paraziti alabilir ve Dünya'dan gelen komutlara düzgün yanıt vermeyebilir veya komutları görmezden gelebilir," diye ekledi.
Ancak herkes bu konuda hemfikir değil. Uzay araçlarından kaynaklanan radyo paraziti konusunda uzmanlaşmış Boulder'daki Colorado Üniversitesi'nden bilgisayar bilimi profesörü Kevin Gifford, "Sinyallerin kesinlikle var olduğuna inanıyorum," dedi. Ancak bu sinyallerin diğer uzay araçlarıyla parazite yol açıp açmadığını söylemek için henüz erken olduğunu ve şu ana kadar böyle bir olayın bildirilmediğini de sözlerine ekledi.
Tilley, 170 farklı Starshield uydusundan sinyal tespit ettiğini, bunun da aşağı bağlantıların muhtemelen tüm uydu kümesi tarafından kullanıldığını gösterdiğini belirtti. Bu durum, sinyallerin kasıtlı olarak yayıldığı yönündeki düşünceyi güçlendiriyor. Bazı uzmanlar için bu durum şaşırtıcı değil.
Gifford, "SpaceX akıllı ve becerikli," diyerek, muhtemelen "yapıp sonra af dilemeyi" seçmiş olabileceklerini belirtti.
Ne SpaceX ne de NRO, şu ana kadar yeni keşfedilen sinyaller hakkında bir yorum yapmadı.
SpaceX Sinyallerinin Bozucu Etkisi
Bu, SpaceX'in radyo sinyalleriyle ilgili ilk sorunla karşılaşması değil. 2023'te bir grup gökbilimci, 1. Nesil Starlink uydularının, kozmosu inceleme çabalarımızı engelleyen "istenmeyen elektromanyetik radyasyon" (UEMR) adı verilen büyük miktarda radyo kirliliğini uzaya yanlışlıkla yaydığını ortaya çıkardı. 2024'te yapılan bir takip çalışması da, 2. Nesil Starlink uydularının, 1. Nesil muadillerinden bile daha fazla UEMR yaydığını ve yakında astronomiyi bozabileceğini gösterdi.
Özel uydu sayısının artmasıyla bu sorun muhtemelen daha da kötüleşecek. Örneğin, SpaceX yakın zamanda 10.000. Starlink uydusunu yörüngeye gönderdi. Bu uyduların hepsi faal olmasa da, faal olanlar mevcut yaklaşık 12.000 aktif uydunun yaklaşık %60'ını temsil ediyor. Bazı uzmanlar, 2050 yılına kadar yörüngede yaklaşık 100.000 uydu olabileceğini öngörüyor.
Bu yılın başlarında, bu tür gelecekteki uydulardan kaynaklanan UEMR'nin, kontrol altına alınmazsa, yer tabanlı tüm radyo astronomi biçimlerini bozarak kozmosu inceleme yeteneğimizi önemli ölçüde baltalayabileceği ortaya çıkmıştı.
İlk gözlemler, yeni Starshield sinyallerinin radyo astronomisi üzerinde büyük bir etkiye sahip olmayacağını gösteriyor. Ancak, diğer tüm özel uydular gibi, bir miktar UEMR yaymaları muhtemel.
