Son yıllarda genç yetişkinlerde alarm verici düzeyde artış gösteren bağırsak kanseri vakaları, bilim dünyasını endişelendiriyor. Yapılan son araştırmalar, bu artışın potansiyel bir sorumlusu olarak 'colibactin' adlı bir bakteri toksinini işaret ediyor. Özellikle çocukluk çağındaki maruziyetin, ileriki yaşlarda kanser riskini artırabileceği düşünülüyor.
Colibactin'in bağırsak kanseri ile daha önce bağlantısı kurulmuştu, ancak bu ilişki 50 yaş altındaki kişilerde özel olarak incelenmemişti. Yeni bulgular, bağırsak (kolorektal) kanserinin önümüzdeki birkaç yıl içinde genç yetişkinlerde kanserle ilişkili önde gelen ölüm nedeni olma yolunda ilerlemesinin nedenini açıklamaya yardımcı olabilir.
11 farklı ülkeden 981 bireyden alınan kanser dokusu örnekleri analiz edildi. Uluslararası bir araştırma ekibi, DNA genomundaki kansere neden olan mutasyonları inceledi. Erken başlangıçlı vakaların yarısından fazlasında, bu mutasyonların colibactin'in neden olduğu hasarla eşleştiği gözlemlendi.
Araştırmacılardan biri, genomdaki bu mutasyon desenlerinin bir tür 'tarihsel kayıt' olduğunu ve erken yaşta colibactin'e maruz kalmanın erken başlangıçlı bağırsak kanserinin arkasındaki itici güç olabileceğini belirtiyor.
Peki, bu maruziyet nasıl gerçekleşiyor? Araştırmacılar tam olarak emin olmasa da, colibactin'in bağırsaktaki belirli Escherichia coli suşları tarafından üretildiğini biliyoruz. Veriler, hasar verici maruziyetin muhtemelen yaşamın ilk 10 yılında gerçekleştiğini düşündürüyor.
En olası senaryolardan biri, çocukluk çağı enfeksiyonlarının colibactin üretmesine ve bunun da bağırsaktaki DNA'ya zarar vermesine neden olması. Bu zararlı mutasyonlar daha sonra, colibactin vücuttan uzun süre kaybolduktan sonra bile, kanser riskini artırıyor.
Özellikle, colibactin ile ilişkili DNA mutasyonları, 40 yaşın altında teşhis konan yetişkinlerde, 70 yaş ve üstünde teşhis konanlara kıyasla 3.3 kat daha yaygındı. Yaşlı bireylerdeki kanserlerde DNA desenleri daha çok doğal yaşlanma ile ilişkilendiriliyordu.
Araştırmacılardan bir diğeri, eğer bir kişi 10 yaşına kadar bu 'sürücü' mutasyonlardan birini edinirse, bağırsak kanseri geliştirmek için adeta programının onlarca yıl önüne geçebilir; yani 60 yerine 40 yaşında bu hastalıkla karşılaşabilir, diye ekliyor.
Daha önceki araştırmalar, nispeten genç yaşta kolorektal kanserdeki artışa katkıda bulunabilecek başka faktörleri de tanımlamıştı. Örneğin, aşırı işlenmiş gıdalar, çok fazla şekerli veya alkollü içecekler gibi faktörler üzerinde durulmuştu.
Bu yeni araştırma ise, yaşamın çok erken dönemlerindeki yaşam tarzı veya çevresel faktörlerin de hastalığın tohumlarını atabileceğini öne sürüyor. Kesin olarak bilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Araştırmacılar ayrıca, colibactin ve bununla ilişkili DNA izlerine karşı nasıl korunulabileceğini ve bu tür kanser riskini etkileyen farklı faktörlerin ülkeden ülkeye nasıl değişebileceğini daha yakından incelemek istiyor.
Farklı ülkelerde farklı bilinmeyen nedenlerin olabileceğini belirten bir diğer araştırmacı, bunun hedefe yönelik, bölgeye özel önleme stratejileri için potansiyel açabileceğini söylüyor.
Araştırma, saygın bilim dergisi Nature'da yayımlandı.
