Fareler üzerinde yapılan yeni bir araştırmaya göre, özel olarak tasarlanmış 'genç' bağışıklık hücreleri, yaşlanmanın etkilerini ve Alzheimer gibi hastalıkların neden olduğu beyin hücresi hasarını tersine çevirmeye yardımcı olabilir.
Doğal hallerinde bu bağışıklık hücreleri, vücutta dolaşarak atıkları temizleyen mononükleer fagositler olarak bilinir. Ancak yaşlandıkça bu temizleyici bağışıklık hücreleri daha az hücresel kalıntı temizler ve daha fazla iltihaplanmaya neden olur. İltihaplanma ve protein birikimi, Alzheimer dahil olmak üzere birçok yaşa bağlı hastalığın özelliklerindendir.
Bu nedenle, araştırmacılar insan indüklenmiş pluripotent kök hücreleri - farklı hücre tiplerine yeniden programlanabilen başlangıç hücreleri - kullanarak yeni mononükleer fagosit grupları ürettiler.
Yapılan önceki çalışmalar, genç farelerden alınan kan veya plazma transfüzyonlarının yaşlı farelerde bilişsel gerilemeyi iyileştirdiğini göstermiştir. Ancak bu, bir tedaviye dönüştürülmesinin zor olduğunu belirtiyor. Araştırmacıların yaklaşımı, laboratuvarda üretilebilen genç bağışıklık hücrelerini kullanmaktı ve hem yaşlanan farelerde hem de Alzheimer hastalığı modellerinde faydalı etkiler buldular.
Araştırmacılar, tedavi edilen farelerin hafıza testlerinde daha iyi performans gösterdiğini ve beyinlerinde daha sağlıklı mikroglialar geliştirdiğini buldu. Mikroglialar, merkezi sinir sisteminin mononükleer fagositleridir. Beyindeki hasarı ve atıkları azaltmaya yardımcı olurlar, ancak yaşlı beyinlerde ve Alzheimer hastalarının beyinlerinde azalırlar.
Gözlemlenen bir diğer fayda ise beynin hafıza kontrol merkezi olan hipokampusun düzgün çalışmasına yardımcı olan yosunsu hücrelerin sayısındaki artıştı. Mikroglialar gibi bu yosunsu hücreler de yaşlılığa ve Alzheimer hastalığına yenik düşebilir. Yosunsu hücrelerin sayısı yaşlanma ve Alzheimer hastalığı ile azalır. Genç mononükleer fagosit alan farelerde bu azalma görülmedi ve bunun gözlemlenen hafıza iyileştirmelerinin bir kısmı için sorumlu olabileceğine inanılıyor.
Araştırmacılar başlangıçta, mononükleer fagositlerin kan plazması ve kemik iliği transfüzyonlarının sahip olduğu gençleştirici etkilerin bir parçası olabileceğini varsaydılar ve bu fikir sonuçlarla desteklendi.
Ancak, araştırmacıların farelere enjekte ettiği tasarlanmış bağışıklık hücreleri hayvanların beyinlerine ulaşmamış gibi görünüyordu. Bu nedenle araştırmacılar, gözlemlenen etkilerin vücutta dolaşan daha fit ve daha güçlü mononükleer fagositler tarafından üretilen bir şeye bağlı olması gerektiğini düşündüler. Genç hücreler, beyne ulaşan, iltihaplanmayı azaltan ve bağışıklık sistemini güçlendiren yaşlanma karşıtı proteinler veya hücreler arası iletişimde rol oynayan dış veziküller salgılamış olabilir.
Burada gözlemlenen faydaların çoğunun, Alzheimer hastalığı belirtileri gösteren farelerde değil, yaşlı farelerde görüldüğünü belirtmek önemlidir. Ayrıca, amiloid-beta protein birikimi de dahil olmak üzere, iyileşmeyen bol miktarda Alzheimer ile ilişkili beyin hasarı vardı. Ayrıca insan beyinlerinde de aynı etkileri göreceğimizin garantisi de yok.
Bu sınırlamalara rağmen, bu yaklaşımın erken belirtileri umut verici. Bir hastanın kendi hücrelerinden türetilmişse, tasarlanmış mononükleer fagositler, kan plazması transfüzyonları ve kemik iliği nakillerinin bazı dezavantajlarını hafifletebilir, bu da gelecekteki araştırmalar için bolca potansiyel sunmaktadır.
Doğrudan çalışmaya dahil olmayan bir araştırmacı, bu bulguların kısa süreli tedavinin bilişi ve beyin sağlığını iyileştirdiğini gösterdiğini, bu da onları yaş ve Alzheimer hastalığı ile ilişkili bilişsel gerilemeyi ele almak için umut verici bir aday haline getirdiğini belirtti.
Araştırma, Advanced Science dergisinde yayımlandı.
