Gökbilimciler, Büyük Patlama'dan sonraki ilk bir milyar yıl içinde yıldız oluşumunu durdurmuş bir düzineden fazla "uykuda" galaksi tespit etti. James Webb Uzay Teleskobu (JWST) tarafından yapılan bu keşif, erken galaksilerin yaşamlarındaki büyüleyici bir dönemi aydınlatıyor ve galaksilerin evrimine dair daha fazla ipucu sunabilir.
Galaksilerin yeni yıldızlar oluşturmayı durdurmasının birkaç nedeni olabilir. Bunlardan biri, merkezlerinde süper kütleli kara deliklerin bulunmasıdır. Bu devasa nesneler, yıldız oluşumunun en önemli bileşeni olan soğuk gazı ısıtıp tüketen yoğun radyasyon yayar. Ek olarak, daha büyük komşu galaksiler bu soğuk gazı süpürebilir veya ısıtabilir, bu da yıldız oluşumunun durmasına yol açar. Sonuç olarak, bu galaksiler belirsiz bir süre uykuda kalabilir veya "sönmüş" hale gelebilir.
Galaksilerin etkinliğini kaybetmesinin bir diğer nedeni ise yıldız geri bildirimidir. Bu, galaksi içindeki gazın süpernovalar, yoğun yıldız rüzgarları veya yıldız ışığıyla ilişkili basınç gibi yıldızsal süreçler nedeniyle ısınması ve dışarı atılmasıdır. Böylece galaksi geçici bir "sakin" dönemden geçer.
Galaksilerin neden yıldız oluşumunu durdurduğu ve bunun geniş bir yıldız kütlesi aralığında yaygın olup olmadığı astronomlar için merak konusuydu. Bir hipotez, galaksilerin yıldız oluşumu patlamaları yaşayıp ardından sessiz dönemlere girdiği ve sonra tekrar başladığı yönündeydi. Ekip,JWST'nin halka açık galaksi verilerini inceleyerek, yıldız oluşumu patlamalarının arasında olan galaksileri aradı. Yaklaşık 1.600 galaksinin ışığını inceleyerek yeni yıldızların oluşmadığına dair işaretler aradılar ve galaksilerin ışığındaki orta yaşlı veya yaşlı yıldızların net imzalarına odaklandılar. Bu inceleme sonucunda, yaklaşık 40 milyon ila 30 milyar güneş kütlesi arasında değişen, yıldız oluşumunu durdurmuş 14 galaksi bulundu.
Bulgular, bu 14 galaksinin, sürekli yıldız oluşturmak yerine, yıldız oluşumunda dur-kalk bir moda uyduğunu ve en az 10 ila 25 milyon yıldır sessiz kaldıklarını gösteriyor. Bu nispeten kısa süreli uyku, süpernovalar veya yıldız rüzgarları gibi yıldız geri bildirimlerinin onları sessizleştirdiği ve galaksilerin zamanla yıldız fabrikalarını yeniden başlatabileceği anlamına geliyor.
Ancak, bu galaksilerin ne kadar süreyle uykuda kalacakları bilinmediğinden, nedenini kesin olarak teyit etmek mümkün değil. Eğer 50 milyon yıl daha uykuda kalırlarsa, bu durumun nedeninin farklı olduğu anlamına gelebilir. Yine de, bu galaksilerin mevcut özellikleri, düzensiz bir oluşum döngüsünü destekliyor.
Uykuda olan galaksiler nadir olduğu için, onlar hakkında hala pek çok bilinmezlik bulunuyor. Ancak astronomlar, gelecekteki gözlemlerin bu uyuyan yıldız fabrikaları hakkında daha fazla bilgi sağlayacağını umuyor. JWST'de "Uyuyan Güzeller" adlı bir program, erken evrendeki uykuda olan galaksileri keşfetmeye adanacak. Bu program, astronomların bir galaksinin bu sessiz evrede ne kadar kaldığını tahmin etmelerini ve patlayıcı yıldız oluşum sürecini anlamalarına yardımcı olacak.
